Trên thị trường tài chính, đặc biệt là trong lĩnh vực hàng hóa phái sinh, hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai là hai công cụ phái sinh không thể thiếu. Cả hai đều cho phép các nhà đầu tư và doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro biến động giá hoặc tìm kiếm lợi nhuận từ hoạt động đầu cơ. Tuy nhiên, giữa chúng tồn tại những khác biệt cốt lõi về cơ chế hoạt động, rủi ro và tính linh hoạt.
Vậy, khi nào một doanh nghiệp xuất nhập khẩu nên dùng hợp đồng kỳ hạn và khi nào một nhà đầu tư cá nhân nên chọn hợp đồng tương lai? Bài viết này sẽ đi sâu so sánh hợp đồng kỳ hạn và tương lai một cách chi tiết, giúp bạn lựa chọn được công cụ phù hợp nhất với mục tiêu của mình.
Điểm giống nhau giữa hợp đồng kỳ hạn và tương lai
Dù khác biệt về nhiều mặt, cả hai loại hợp đồng này đều chia sẻ chung một số thuộc tính gốc, phản ánh bản chất của một công cụ tài chính phái sinh:
- Là một thỏa thuận mua bán trong tương lai: Cả hai đều là một thỏa thuận pháp lý giữa hai bên để mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở nhất định tại một thời điểm xác định trong tương lai.
- Có mức giá xác định trước: Yếu tố then chốt nhất là mức giá của tài sản đã được ấn định và thỏa thuận ngay tại thời điểm ký kết hợp đồng, giúp các bên loại bỏ sự không chắc chắn về giá trong tương lai.
- Có ngày đáo hạn cụ thể: Mọi hợp đồng đều có một ngày đáo hạn được xác định trước, là thời điểm nghĩa vụ giao nhận tài sản hoặc thanh toán chênh lệch giá phải được thực hiện.
- Cùng là công cụ phòng ngừa rủi ro: Mục đích sử dụng nguyên thủy và phổ biến nhất của cả hai là công cụ phòng ngừa rủi ro (hedging), giúp các doanh nghiệp hay nông dân chốt trước giá bán sản phẩm hoặc giá mua nguyên vật liệu.
- Giá trị phụ thuộc vào tài sản cơ sở: Giá trị của cả hợp đồng kỳ hạn và tương lai đều bắt nguồn từ giá trị của tài sản cơ sở. Tài sản này rất đa dạng, từ các công cụ tài chính như tỷ giá, lãi suất cho đến các loại hàng hóa như nông sản (lúa mì, cà phê), kim loại (vàng, bạc, đồng) và năng lượng (dầu thô, khí tự nhiên).
Điểm khác nhau giữa hợp đồng kỳ hạn và tương lai
| Tiêu chí | Hợp đồng kỳ hạn | Hợp đồng tương lai |
| Khái niệm | Là hợp đồng giữa bên mua và bên bán về giao dịch một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai và mức giá đã được xác định. | Hợp đồng tương lai là hợp đồng chuẩn hoá giữa bên mua và bán về giao dịch một loại tài sản tại một thời điểm xác định và mức giá đã được xác định trước. |
| Tiêu chuẩn hoá hợp đồng | – Không chuẩn hoá bất kỳ thông tin nào: điều khoản, giá trị, khối lượng của tài sản.– Tài sản có thể là bất kỳ loại tài sản nào. | – Được niêm yết tiêu chuẩn với sự đảm bảo của Sở Giao dịch chứng khoán phái sinh.– Được chuẩn hoá mọi thông tin: điều khoản, giá trị, khối lượng tài sản,… |
| Giao dịch, niêm yết | – Giao dịch trên thị trường OTC, giao dịch trên thị trường tập trung do tính thanh khoản thấp.– Không niêm yết | – Được niêm yết trên thị trường tập trung. |
| Thanh toán hợp đồng | Thanh toán hợp đồng vào thời điểm giao hàng | Thanh toán hàng ngày |
| Rủi ro | Rủi ro cao hơn do tính thanh khoản thấp | Tính thanh khoản cao nên các nhà đầu tư tham gia vào thị trường hiệu quả hơn. Với sự đảm bảo của Sở giao dịch nên rủi ro thấp hơn. |
| Tài sản thế chấp | Bất kỳ loại tài sản nào | Tài sản phải được chuẩn hoá về giá trị, khối lượng |
| Thanh khoản hợp đồng | Tính thanh khoản hợp đồng thấp | Tính thanh khoản hợp đồng cao do sự tồn tại của công ty thanh toán bù trừ và sự thuận lợi của giao dịch qua sở giao dịch. |
| Đóng vị thế | Người tham gia hợp đồng có tể thực hiện đóng vị thế bằng cách tham gia vị thế ngược với HĐKH tương tự. | Dễ dàng đóng vị thế bất cứ lúc nào bằng cách tham gia vị thế ngược với HĐTL tương tự. |
| Bù trừ và ký quỹ | Không cần thực hiện ký quỹ | – Các bên tham gia phải thực hiện ký quỹ để đảm bảo thanh toán mang tính bắt buộc.– HĐTL được thanh toán và bù trừ theo giá thực tế hàng ngày. Thông báo lãi lỗ vào tài khoản của nhà đầu tư và gọi ký quỹ nếu trong trường hợp cần bổ sung. |
| Tính chất | Hợp đồng riêng biệt giữa bên mua và bên bán. Bên mua biết rõ thông tin về bên bán và ngược lại. | -Được ký kết mà không cần xác định rõ đối tượng cụ thể. Cho phép nhà giao dịch ẩn danh để tham gia đầu tư hàng hoá phái sinh. |
Bảng so sánh sự khác nhau giữa hợp đồng kỳ hạn và tương lai trên thị trường giao dịch
Có thể thấy, hợp đồng tương lai đã khắc phục được những điểm yếu của hợp đồng kỳ hạn nhờ tính linh hoạt. Bên cạnh đó, hợp đồng tương lai có tính thanh khoản cao cùng rủi ro đầu tư thấp hơn nên đây được xem là một phương thức đầu tư tốt đối với những người mới gia nhập thị trường.
Khi nào nên chọn hợp đồng kỳ hạn? Những ứng dụng đặc thù
Mặc dù có rủi ro cao hơn, hợp đồng kỳ hạn vẫn là một công cụ không thể thiếu trong một số trường hợp đặc biệt nhờ khả năng tùy chỉnh các điều khoản không phổ biến. Một doanh nghiệp có thể cần phòng hộ cho một loại hàng hóa với chất lượng rất riêng biệt, hoặc cần một ngày giao hàng không trùng với các ngày đáo hạn tiêu chuẩn của hợp đồng tương lai. Khi đó, một hợp đồng kỳ hạn được “may đo” riêng sẽ là giải pháp tối ưu.
Ngoài ra, hợp đồng kỳ hạn còn được ứng dụng trong các lĩnh vực phi tài chính, ví dụ như một hợp đồng kỳ hạn phi tài chính để cung cấp điện năng với các điều khoản đặc thù về sản lượng và thời gian.
Lợi thế của hợp đồng tương lai và cơ hội tại SACT
Với các nhà đầu tư cá nhân và phần lớn doanh nghiệp, hợp đồng tương lai là lựa chọn vượt trội nhờ tính an toàn, minh bạch và thanh khoản cao. Cơ chế đánh dấu theo thị trường hàng ngày giúp nhà đầu tư quản lý dòng tiền và rủi ro hiệu quả. Hơn nữa, việc giao dịch trên các Sở Giao dịch uy tín giúp đảm bảo mọi nghĩa vụ đều được thực thi.
Một điểm đáng chú ý là phần lớn hợp đồng tương lai hiện nay đều được tất toán bằng tiền mặt thay vì giao hàng vật chất, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư chỉ quan tâm đến việc kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá mà không cần lo lắng về việc lưu kho hay vận chuyển hàng hóa.
Tại Công ty Cổ phần Giao dịch Hàng hóa Đông Nam Á (SACT), chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn và môi giới giao dịch hợp đồng tương lai hàng hóa. Với nền tảng giao dịch hiện đại SACT TradingPro đã có mặt tại Android và IOS cùng đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bạn:
- Mở tài khoản giao dịch hàng hóa phái sinh nhanh chóng.
- Xây dựng chiến lược phòng ngừa rủi ro hiệu quả cho doanh nghiệp.
- Cung cấp các phân tích thị trường chuyên sâu và khuyến nghị đầu tư tiềm năng.
Kết luận
Việc so sánh hợp đồng kỳ hạn và tương lai cho thấy sự đánh đổi rõ ràng giữa tính linh hoạt và tính an toàn. Hợp đồng kỳ hạn là công cụ riêng tư, linh hoạt nhưng tiềm ẩn rủi ro đối tác. Ngược lại, hợp đồng tương lai mang lại sự an toàn, thanh khoản và minh bạch, trở thành lựa chọn ưu việt cho đa số nhà đầu tư và doanh nghiệp trên thị trường hàng hóa.
Nếu bạn đã sẵn sàng khám phá những cơ hội từ thị trường hàng hóa tương lai, hãy liên hệ với SACT ngay hôm nay để nhận được sự tư vấn chuyên nghiệp và bắt đầu hành trình đầu tư của mình.