Trong hành trình đầu tư, đặc biệt là với thị trường hàng hóa phái sinh đầy biến động, việc đối mặt với các trạng thái tâm lý phức tạp là điều khó tránh khỏi. . Một trong những “cạm bẫy” tâm lý đó chính là FOBI. Vậy cụ thể FOBI là gì? Tại sao trạng thái này lại ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư, nhất là trong giao dịch hợp đồng tương lai và quyền chọn? Cùng SACT tìm hiểu sâu hơn qua bài viết này để trang bị cho mình kiến thức và chiến lược ứng phó hiệu quả.
FOBI là gì?
FOBI là viết tắt của cụm từ tiếng Anh “Fear Of Being Invested”, dịch nôm na là nỗi sợ hãi khi đang nắm giữ một khoản đầu tư. Đây là một trạng thái tâm lý phổ biến, đặc trưng bởi việc nhà đầu tư cảm thấy lo lắng, bất an về việc tài sản mình đang nắm giữ sẽ đột ngột rớt giá, dù trước đó tài sản này đang có lời. Chính nỗi sợ hãi này thúc đẩy họ thực hiện hành vi bán sớm, hay còn gọi là “chốt lời non”, nhằm bảo toàn phần lợi nhuận ít ỏi hoặc đơn giản là để thoát khỏi cảm giác bất an.
Điều đáng nói là FOBI không trực tiếp gây thua lỗ ban đầu cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, hệ quả lâu dài của nó lại là việc ảnh hưởng đến việc tối ưu hóa lợi nhuận. Nếu tài sản đó tiếp tục tăng giá mạnh mẽ sau khi bán, nhà đầu tư sẽ bỏ lỡ một phần lợi nhuận đáng kể. Trạng thái này hoàn toàn đối lập với FOMO (Fear Of Missing Out – Sợ bỏ lỡ cơ hội), nơi nhà đầu tư sợ không kịp tham gia vào một xu hướng tăng giá.
Nguyên nhân nào khiến nhà đầu tư mắc phải FOBI khi giao dịch hàng hóa phái sinh?
Vậy sau khi đã biết về khái niệm, chúng ta hãy tiếp tục đi tìm nguồn gốc của FOBI là gì ?. FOBI là trạng thái tâm lý thường gặp ở những nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, nhỏ lẻ hoặc những người mới tham gia vào thị trường hàng hóa phái sinh, nơi các yếu tố như đòn bẩy và biến động giá có thể gia tăng áp lực. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:
Thiếu hiểu biết về thị trường và sản phẩm phái sinh
Đây là nguyên nhân hàng đầu. Khi nhà đầu tư không nắm rõ cách thức vận hành của thị trường hàng hóa phái sinh, đặc điểm của các hợp đồng tương lai (ví dụ: dầu thô, đậu tương, bạc) hay các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả, họ sẽ dễ bị cảm xúc chi phối. Việc thiếu kiến thức nền tảng khiến các quyết định thường được đưa ra một cách vội vã, dễ bị lung lay bởi những biến động nhỏ và có xu hướng chạy theo đám đông thay vì phân tích độc lập.
Đầu tư theo phong trào, thiếu chiến lược cá nhân
Nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường với tâm thế “thấy người khác giao dịch gì mình theo đó”, đặc biệt khi chưa có một chiến lược giao dịch hàng hóa phái sinh cụ thể cho riêng mình, bao gồm điểm vào lệnh, mục tiêu lợi nhuận và ngưỡng cắt lỗ. Bởi vậy, khi thấy người khác chốt lời hoặc có những thông tin trái chiều, họ dễ dàng cảm thấy lo sợ nếu vị thế của mình đi ngược lại số đông, ngay cả khi phân tích ban đầu vẫn còn giá trị.
Rơi vào “bẫy thông tin” trên thị trường
Rủi ro là một phần không thể tách rời của hoạt động đầu tư, nhất là với các sản phẩm có đòn bẩy cao như hàng hóa phái sinh. Tuy nhiên, tâm lý sợ thua lỗ quá mức hoặc không muốn lợi nhuận bị suy giảm dù chỉ một chút cũng khiến không ít nhà đầu tư sẵn sàng bán tháo vị thế đang có lời của mình. Quan niệm “thà ăn ít còn hơn không có gì” hoặc “chốt lời không bao giờ sai” đôi khi lại là rào cản khiến họ không tối ưu hóa được lợi nhuận tiềm năng.
Nỗi sợ rủi ro quá mức
Rủi ro là điều không nhà đầu tư nào muốn gặp phải. Tuy nhiên, tâm lý sợ lỗ nặng hoặc không muốn lãi ít khiến không ít người sẵn sàng bán gấp. Tuy nhiên, rủi ro càng cao thì lợi nhuận càng nhiều. Nhà đầu tư nên đo lường mức lãi kỳ vọng sao cho phù hợp để không bị rơi vào trạng thái tâm lý bất an.
Những ảnh hưởng không ngờ đến hiệu quả đầu tư hàng hóa của FOBI là gì ?
Ảnh hưởng đáng sợ của FOBI là gì ? hãy cùng SACT tìm hiểu nhé. Dù không trực tiếp gây thua lỗ ban đầu, FOBI lại mang đến những tác động tiêu cực tiềm ẩn mà nhà đầu tư cần nhận diện:
-
Bỏ lỡ lợi nhuận tiềm năng lớn: Đây là hậu quả rõ ràng nhất. Việc bán sớm khi tài sản (ví dụ hợp đồng tương lai ngô, lúa mì) vẫn còn đà tăng trưởng mạnh mẽ đồng nghĩa với việc nhà đầu tư tự mình từ bỏ phần lợi nhuận lớn hơn.
-
Tăng chi phí giao dịch không cần thiết: Việc ra vào lệnh liên tục do tâm lý bất an có thể làm tăng chi phí môi giới và các phí liên quan.
-
Nguy cơ rơi vào trạng thái FOMO ngược: Một điều thú vị và cũng là một rare attribute của FOBI là nó có thể dẫn đến việc quay lại trạng thái FOMO. Sau khi bán non một hợp đồng và thấy giá tiếp tục tăng vọt, nhà đầu tư có thể cảm thấy hối tiếc và nhảy vào mua lại ở mức giá cao hơn, tiềm ẩn rủi ro lớn hơn.
-
Xói mòn sự tự tin: Liên tục trải qua cảm giác “bán hớ” có thể làm giảm sự tự tin vào khả năng phân tích và quyết định của bản thân trong các giao dịch tương lai.
Chiến lược hiệu quả trong giao dịch hàng hóa phái sinh để vượt qua FOBI là gì ?
Giống như FOMO, trạng thái tâm lý FOBI hoàn toàn có thể được kiểm soát và khắc phục nếu nhà đầu tư có phương pháp đúng đắn. Vậy chiến lược hiệu quả nhất để vượt qua FOBI là gì ?. Tại SACT, chúng tôi luôn khuyến khích nhà đầu tư trang bị cho mình những công cụ sau:
Nâng cao kiến thức và nghiên cứu thị trường kỹ càng
Đây là nền tảng vững chắc nhất. Hãy dành thời gian tìm hiểu sâu về thị trường hàng hóa phái sinh, các yếu tố vĩ mô, phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật liên quan đến sản phẩm bạn quan tâm (kim loại, nông sản, năng lượng). Website hanghoaphaisinh.com thường xuyên cập nhật kiến thức đầu tư cơ bản, phân tích thị trường và bản tin giá cả để hỗ trợ bạn. Khi có kiến thức vững chắc, bạn sẽ tự tin hơn vào các dự đoán và quyết định của mình, giảm bớt sự sợ hãi không cần thiết.
Xây dựng kế hoạch giao dịch chi tiết và tuân thủ kỷ luật
Một kế hoạch giao dịch rõ ràng là kim chỉ nam. Trước khi vào lệnh, hãy xác định cụ thể:
- Sản phẩm giao dịch (ví dụ: hợp đồng tương lai dầu WTI, hợp đồng quyền chọn bạc).
- Điểm vào lệnh.
- Mục tiêu chốt lời (Target Profit).
- Ngưỡng cắt lỗ (Stop Loss) để bảo vệ vốn.
- Khối lượng giao dịch phù hợp với khẩu vị rủi ro và quy mô tài khoản.
Khi đã có kế hoạch, hãy tuân thủ kỷ luật, tránh để cảm xúc nhất thời làm thay đổi quyết định.
Hiểu rõ khẩu vị rủi ro và tâm lý đầu tư của bản thân
Mỗi nhà đầu tư có một mức chấp nhận rủi ro khác nhau. Hãy tự đánh giá xem bạn có phải là người có tâm lý vững vàng, cảm xúc ổn định khi đối mặt với biến động thị trường hay không. Dựa trên đó, hãy điều chỉnh chiến lược và khối lượng giao dịch cho phù hợp. Nếu bạn là người dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý, hãy bắt đầu với khối lượng nhỏ để làm quen và kiểm soát cảm xúc tốt hơn.
Không chạy theo đám đông một cách mù quáng
Thị trường luôn có những ý kiến trái chiều. Việc tham khảo thông tin là cần thiết, nhưng quyết định cuối cùng phải dựa trên phân tích và kế hoạch của riêng bạn. Mỗi người có mục tiêu tài chính và chiến lược khác nhau. Đừng để hành động của người khác chi phối quyết định của bạn, nhất là khi nó đi ngược lại những phân tích hợp lý mà bạn đã thực hiện.
Sử dụng các công cụ quản lý rủi ro hiệu quả
Trong giao dịch hàng hóa phái sinh, việc sử dụng lệnh dừng lỗ (Stop Loss) là cực kỳ quan trọng để giới hạn tổn thất tiềm năng. Bên cạnh đó, đa dạng hóa danh mục (nếu có thể) và không “tất tay” vào một giao dịch duy nhất cũng là cách để giảm thiểu áp lực tâm lý.
Kết luận
OBI là gì? Đó chính là trạng thái tâm lý lo sợ mất đi phần lợi nhuận đang có, dẫn đến quyết định bán sớm các vị thế đầu tư, đặc biệt dễ gặp ở các nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm hoặc khi đối mặt với thị trường nhiều biến động như hàng hóa phái sinh. Dù không trực tiếp gây thua lỗ ban đầu, FOBI lại ảnh hưởng đến việc tối ưu hóa lợi nhuận và thậm chí có thể dẫn đến việc quay lại trạng thái FOMO.
Hy vọng rằng với những chia sẻ chi tiết từ Công ty Cổ phần Giao dịch Hàng hóa Đông Nam Á (SACT), nhà đầu tư đã hiểu rõ hơn về bản chất của FOBI, nhận diện được nguyên nhân và quan trọng nhất là nắm được các chiến lược hiệu quả để khắc phục. Tại SACT, chúng tôi không chỉ cung cấp dịch vụ môi giới và nền tảng giao dịch SACT TradingPro tiên tiến mà còn đồng hành cùng nhà đầu tư qua các chương trình tư vấn chiến lược, cập nhật kiến thức và phân tích thị trường, giúp bạn tự tin hơn trên con đường đầu tư hàng hóa phái sinh.
Các bài viết liên quan của SACT: