Thuật ngữ “Lãi suất” là một trong những khái niệm cơ bản trong kinh tế. Hiểu rõ vai rõ của lãi suất giúp các nhà đầu tư đưa ra được quyết định sáng suốt khi tham gia thị trường tài chính. Bài viết dưới đây giúp nhà đầu tư hiểu được khái niệm lãi suất là gì và yếu tố chính ảnh hưởng đến lãi suất!
Lãi suất là gì?
Lãi suất là một tỷ lệ phần trăm mà bên vay phải trả cho bên cho vay trong một khoảng thời gian nhất định (1 tháng, 2 tháng, 1 năm, 2 năm,…). Đây là một loại giá cả đặc biết được hình thành trên cơ sở giá trị sử dụng, mà không phải trên cơ sở giá trị. Trong đó, giá trị sử dụng là khả năng mang lại lợi nhuận khi sử dụng hoặc mức độ thoả mãn một số nhu cầu của bên vay.
Khác với giá cả hàng hoá, lãi suất không được biểu diễn dưới dạng số cụ thể tuyệt đối. Lãi suất được biểu diễn dưới dạng tỷ lệ phần trăm. Tỷ lệ này được xác định tại thời điểm cho vay và phụ thuộc vào tình hình thị trường. Đây cũng được xem là tỷ lệ sinh lời mà bên cho vay nhận được.
Đặc điểm của lãi suất là gì?
Một trong những đặc điểm nổi bật của lãi suất là không cố định. Thay vào đó, lãi suất sẽ tăng giảm tuỳ thuộc vào các giai đoạn khác nhau của thị trường.
Bởi lẽ, lãi suất được xác định tại thời điểm cho vay và thời hạn cho vay. Khi thị trường chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau, như chính sách tiền tệ, biến động kinh tế, chính sách can thiệp của Nhà nước,.. thì mức lãi suất sẽ thay đổi tuỳ biến theo thị trường.
Bên cạnh đó, các hình thức khác nhau cũng quy định mức lãi suất khác nhau. Ví dụ như lãi suất tín dụng là tỷ lệ giữa tổng tiền lãi và tổng số tiền vay, trong khi lãi suất liên ngân hàng được hình thành trên cung cầu giữa các ngân hàng với nhau.
Vai trò của lãi suất
Lãi suất đóng vai trò quan trọng trong ổn định nền kinh tế nói chung. Dựa vào tình hình thực tế mà Nhà nước và các tổ chức tài chính sẽ đưa ra mức lãi suất phù hợp.
- Khuyến khích tiết kiệm và đầu tư
Thông qua điều chỉnh mức lãi suất để điều chỉnh hành vi của người tiêu dần. Với mức lãi suất cao, người dân tập trung vào gửi tiết kiệm và đầu tư. Hạn chế chi tiêu lãng phí để tiết kiệm, đầu tư sinh lời cho tương lai.
- Điều tiết kinh tế vi mô
Khi mức lãi suất tăng, nhu cầu đầu tư cần những khoản vay sẽ có xu hướng giảm. Từ đó làm thay đổi nhu cầu của các doanh nghiệp. Các nhà đầu tư thay đổi cũng sẽ thay đổi theo, ảnh hưởng đến kinh tế.
- Thông qua lãi suất đánh giá tình hình nền kinh tế
Khi kinh tế phát triển, nhu cầu của quỹ cho vay cũng tăng lên, lãi suất thị trường cũng có thể tăng theo. Lúc này, tốc độ phát triển của cầu sẽ lớn hơn cung. Ngược lại khi lãi suất giảm, thì nền kinh tế đang rơi vào tình trạng suy thoái.
Phân loại lãi suất thị trường
Căn cứ vào giá trị thực của tiền lãi, lãi suất được phân chia thành 2 loại chính:
- Lãi suất danh nghĩa (Nominal interest rate): Là lãi suất tính theo giá trị danh nghĩa của tiền tệ vào thời điểm xem xét. Nói cách khác là loại lãi suất chưa loại trừ đi tỷ lệ lạm phát. Lãi suất danh nghĩa thường được công bố chính thức trong các hợp đồng tín dụng và ghi rõ trên công cụ nợ.
- Lãi suất thực (Real interest rate): Là lãi suất được điều chỉnh lại cho đúng theo những thay đổi về lạm phát. Nói cách khác đây là lãi suất đã loại trừ đi tỷ lệ lạm phát.
Trong đó, lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa có mối quan hệ với nhau. Cụ thể:
Lãi suất danh nghĩa = lãi suất thực + tỷ lệ lạm phát
Các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất
Cung cầu tiền tệ
Lãi suất là giá cả sử dụng vốn, nên bất kỳ sự thay đổi nào của cung cầu tiền tệ cũng dẫn đến sự thay đổi về lãi suất. Do đó, nếu muốn thay đổi lãi suất trong nền kinh tế thì có thể tác động vào cung cầu thị trường sao cho phù hợp với mục tiêu cũng như chiến lược trong từng thời kỳ.
Mặt khá, để duy trì sự ổn định của lãi suất thì cần đảm bảo vững chắc sự ổn định của thị trường vốn.
Lạm phát
Khi lạm phát được dự đoán tăng trong một khoảng thời gian thì lãi suất trong thời kỳ đó sẽ có xu hướng tăng. Việc này xuất phát từ mối quan hệ chặt chẽ giữa lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa. Nhằm duy trì lãi suất thực không đổi, tỷ lệ lạm phát tăng thì lãi suất danh nghĩa cần phải tăng lên sao cho tương ứng.
Mặt khác, khi lạm phát tăng thì người dân sẽ dành phần tiết kiệm cho dự trữ hàng hoá, vàng hoặc đầu tư vốn. Những điều này đảm bảo việc giảm cung quỹ cho vay và gây áp lực tăng lãi suất trên thị trường.
Chính sách Nhà nước
Có 3 chính sách của Nhà nước ảnh hưởng trực tiếp đến mức điều chỉnh lãi suất. Đó là chính sách tài chính, chính sách tiền tệ, chính sách tỷ giá và chính sách thu nhập.
Khi nhận thấy đồng tiền sụt giá thì Ngân hàng trung ương sẽ theo đuổi chính sách tiền tệ thắt chặt hơn. Từ đó, giảm bớt cung tiền tệ, tăng lãi suất trong nước khiến cho đồng tiền trở nên vững mạnh hơn.
Kết luận
Lãi suất có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng ngày của người dân. Nó tác động đến quyết định tiết kiệm hay đầu tư của mỗi người. Theo dõi biến động của lãi suất giúp nhà đầu tư đưa ra được quyết định đúng đắn để thu được lợi nhuận tốt nhất. Hy vọng bài viết của Công ty CP Giao dịch Hàng hoá Đông Nam Á đã giúp độc giả hiểu hơn về lãi suất là gì và tầm quan trọng của lãi suất trong đầu tư.