VÌ SAO CẦN LỰA CHỌN ĐÚNG MÔI GIỚI VIÊN, THÀNH VIÊN KINH DOANH ĐỂ THỰC HIỆN GIAO DỊCH?

Để có thể thực hiện giao dịch, nhà đầu tư cần tham khảo rất nhiều thông tin liên quan. Trong đó, theo trình tự là tìm kiếm môi giới viên và thành viên phù hợp yêu cầu, tham khảo các thông tin trong hợp đồng và mở tài khoản. Việc ký kết một hợp đồng sẽ là căn cứ công ty thành viên cho phép khách hàng được cấp một tài khoản để giao dịch trên thị trường và số dư tài khoản sẽ ghi nhận kết quả và các nghĩa vụ tài chính phát sinh.

Chúng ta đã tìm hiểu về sự phát triển của thị trường kỳ hạn và những người tham gia thị trường. Chúng ta cũng đã được giới thiệu về cơ chế của giao dịch hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn và cách phòng vệ rủi ro cho một giao dịch mua hoặc bán hàng thực bằng cách sử dụng hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn. Nhưng trước khi bắt đầu giao dịch hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn, khách hàng cần biết những gì khách hàng thực sự làm khi giao dịch. Ngoài các câu hỏi về khái niệm cơ bản, người đồng hành với nhà giao dịch là những môi giới viên, thành viên sẽ giúp chúng ta trả lời câu hỏi làm thế nào và ứng xử ra sao trong các điều kiện thị trường khác nhau.

Khía cạnh quan trọng nhất là một nhà môi giới phù hợp với khách hàng. Điều đó phụ thuộc vào mức độ khách hàng cần hỗ trợ trong việc ra quyết định giao dịch. Xu hướng lựa chọn nhà môi giới nổi tiếng nhất chưa hẳn đã là tốt nhất mà vẫn phải là nhà môi giới phù hợp nhất. Vì mỗi môi giới viên đều có tố chất và thế mạnh khác nhau. Ngoài ra, các nhà giao dịch cũng có thể lựa chọn làm việc với thành viên kinh doanh hoặc thành viên môi giới phù hợp nhất với kim loại nhưng có thể mặt hàng nông sản sẽ không là lợi thế cạnh yêu cầu của mình. Ví dụ, đối với nhà môi giới mạnh về mặt hàng của họ. Hay các nhà môi giới chuyên phục vụ tổ chức, quỹ đầu tư mạo hiểm và cá nhân giao dịch lớn sẽ có thể không phù hợp với các khách hàng có vốn giao dịch nhỏ, hoặc có quy mô giao dịch ở mức nhỏ hoặc vừa.

Môi giới được phân loại làm 2 dạng dịch vụ:

(i) Dịch vụ toàn phần: là môi giới cung cấp đầy đủ tất cả các dịch vụ 1 khách hàng yêu cầu. Nhà môi giới toàn phần sẽ dành thời gian vụ để tìm hiểu về trạng thái của khách hàng, họ sẵn sàng thảo luận và tư vấn khi khách hàng có nhu cầu giao dịch. Thậm chí, họ có thể đề xuất chiến lược giao dịch tiếp theo, cũng như nhắc nhở các vấn đề ký quỹ hay đáo hạn. Nhà môi giới toàn phần cũng có thể gửi cho khách hàng thông tin trên thị trường, đồng thời luôn duy trì trạng thái sẵn sàng liên lạc, tạo ra sự đồng thuận giữa hai bên một cách nhanh chóng.

Nếu khách hàng muốn được hỗ trợ toàn diện trong việc sử dụng tin tức trên thị trường và các vấn đề phát sinh để đưa ra quyết định giao dịch, đặc biệt đối với các nhà phòng vệ hoặc nhà giao dịch ít kinh nghiệm thì nhà môi giới toàn phần sẽ phù hợp với khách hàng.

(ii) Dịch vụ bán phần: là môi giới cho phép khách hàng thực hiện các lệnh giao dịch nhưng không có hoặc cung cấp ở mức tối thiểu các dịch vụ mà khách hàng cần.

Nếu khách hàng có thể chủ động đưa ra quyết định giao dịch mà không cần tham khảo ý kiến tư vấn thì dịch vụ môi giới bán phần sẽ phù hợp với khách hàng. Trong trường hợp này, khách hàng chỉ cần gọi tới công ty môi giới để đặt lệnh mà không cần bất kỳ cuộc tham vấn nào khác, cứ như vậy lệnh đã được đặt.

Về cơ bản, các hợp đồng mở tài khoản giao dịch được trực tiếp ký kết giữa khách hàng (người giao dịch) và thành viên kinh doanh.

Trong mối quan hệ này, môi giới không đóng vai trò bắt buộc, nhưng nếu có sự tham gia, môi giới sẽ đóng vai trò là một chủ thể chuyên nghiệp, tăng khả năng tương trợ và song hành với khách hàng bằng kinh nghiệm cá nhân và am hiểu thị trường, pháp luật. Đây được đánh giá là một hình thức kết hợp đem lại quyền lợi tổng thể phổ biến ở tất cả các thị trường. Dù là thành viên kinh doanh hay 1 thành viên môi giới thì đều là những chủ thể chuyên nghiệp trên thị trường, đóng vai trò đại diện và bảo vệ quyền lợi của khách hàng. Từ đó, khách hàng lựa chọn môi giới với cấp độ và kinh nghiệm phù hợp với nhu cầu. Cùng với đó, nhà giao dịch có thể cần làm rõ phí hoa hồng sẽ được trả trực tiếp cho môi giới hay phí giao dịch đã bao gồm dịch vụ của thành viên môi giới.

Dưới đây là một số gợi ý về cách tìm kiếm một thành viên phù hợp trước khi quyết định ký kết giao dịch:

(i) Tìm hiểu thông tin chính thống về thành viên

Hầu hết các trang thông tin của các sở giao dịch hàng hóa hoặc cơ quan quản lý đều có những thông tin sơ bộ về các thành viên chính thức của họ trên thị trường cùng các thông tin khác theo quy định của pháp luật từng nước. Ví dụ như giao dịch các mặt hàng niêm yết bởi Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam, nhà giao dịch có thể tham khảo hoạt động kinh doanh của thành viên sẽ được công khai trên thị trang web chính thức và tìm kiếm danh mục thành viên, các thông trường. Hoặc như ở Mỹ, trang web Basic của Hiệp hội kỳ hạn quốc gia (NFA) công bố các thông tin về các thành viên đăng ký và được chấp thuận. Phần thông tin này có giá trị tham khảo đặc biệt vì có bao gồm các hoạt động chấp hành quy định của Sở và quy định pháp luật hiện hành. Rõ ràng, một thành viên vi phạm các quy định nhiều sẽ cần cân nhắc hơn so với một thành viên tích cực hoạt động khác. Như vậy, với phương thức công bố minh bạch trên, các nhà giao dịch có thể tham khảo được rất nhiều thông tin về đối tác thành viên mà mình lựa chọn.

(ii) Tìm kiếm các thế mạnh của các thành viên

Nhà giao dịch có thể tìm kiếm các công ty thành viên có nhiều dịch vụ hỗ trợ, ưu đãi cho các tài khoản đặc thù như phòng vệ, spread hay thông tin về hàng hóa muốn giao dịch.

Nhà giao dịch nên chọn phương thức gặp mặt trực tiếp và đến thăm cơ sở vật chất. Nếu đang làm việc với môi giới viên, yêu cầu cuộc gặp mặt và đến thăm trụ sở hoặc cơ sở chi nhánh, văn phòng đại diện của thành viên là cần thiết. Thành viên kinh doanh hiệu quả, có kinh nghiệm, với đầy đủ phương tiện vật chất và đội ngũ quản lý chuyên nghiệp sẽ chú ý và có trách nhiệm đến giao dịch của khách hàng. Bất cứ thành viên nào cũng muốn đạt được một mối quan hệ tốt đẹp với khách hàng. Xét cho cùng, sự chăm chút về mặt hình ảnh cũng là cách của thành viên tôn trọng khách hàng của mình. Sự hứa hẹn phát triển bền vững của thành viên chỉ song hành với lợi ích toàn diện của các cá nhân/tổ chức giao dịch. Một số thành viên có những chính sách ưu đãi hỗ trợ giao dịch với một số nhóm khách hàng cũng là yếu tố đáng cân nhắc.

(iii) Tìm kiếm nguồn thông tin tin cậy khác

Cách tìm kiếm thông tin nhanh nhất là thông qua môi giới viên hoặc thành viên môi giới. Dựa vào các mối quan hệ và sự hiểu biết cùng trải nghiệm, môi giới có thể cung cấp thông tin một cách nhanh chóng.

Trò chuyện với các nhà giao dịch khác và để họ gợi ý các thông tin về môi giới và thành viên. Cách dễ dàng nhất là hỏi về những môi giới/thành viên khiến khách hàng hài lòng về chất lượng dịch , các thành viên có đầy đủ dịch vụ nhất và quy mô lớn nhất, hoặc tìm hiểu thông tin thành viên nổi bật nhất trên thị trường. Ngoài ra, tham gia cộng đồng khách hàng để chia sẻ kinh nghiệm lựa chọn các nhà môi giới và thành viên uy tín.

(iv) Cân nhắc về chi phí giao dịch

Mức phí hoa hồng giữa thành viên với khách hàng không giống nhau. Rõ ràng mức phí giao dịch đều có mức chi phí vốn để đảm bảo các thành viên và môi giới có lợi ích. Phần phí giao dịch sẽ phản ánh dịch vụ được cung ứng và chất lượng dịch vụ. Doanh thu này được do sử dụng để trả lương và chi trả các khoản cần thiết, để đảm bảo nghĩa vụ thành viên theo quy định và tái đầu tư nâng cao chất lượng và quy mô dịch vụ. Việc cắt giảm phí hoa hồng mà khách hàng mong muốn hiếm khi mang lại nhiều kết quả có lợi về lâu dài. Ngoài ra, khoản hoa hồng cho nhà môi giới toàn phần sẽ cao hơn nhà môi giới bán phần, vì tương xứng với trình độ, công sức và thời gian bỏ ra của nhà môi giới toàn phần lớn hơn rất nhiều.

(v) Dịch vụ ủy thác

Ủy thác là một nghiệp vụ được phép theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi cao nhất của người giao dịch, mọi vấn đề ủy thác cần được cụ thể hóa bằng văn bản có tính pháp lý chặt chẽ, được gọi là một hợp đồng. Việc thỏa thuận ký kết giữa khách hàng và thành viên kinh doanh cùng các điều khoản phù hợp quy định pháp luật hiện hành. Không thành viên kinh doanh nào phải có nghĩa vụ cung cấp dịch vụ ủy thác cho khách hàng của mình, thành viên kinh doanh có quyền theo đuổi các chiến lược kinh doanh và mục tiêu khách hàng khác nhau phù hợp với chính họ. Những thành viên cung cấp dịch vụ ủy thác phải có nghĩa vụ thực hiện theo hợp các cơ quan vận hành, đồng dịch vụ này theo yêu cầu (nếu có) của các cơ quan và quản lý và kiểm soát thị trường, bao gồm Sở giao dịch hàng hóa cho đến các cơ quan quản lý nhà nước.

Với các thị trường minh bạch và có hành lang pháp lý rõ ràng, việc mở tài khoản giao dịch đòi hỏi khách hàng luôn phải tuân theo một số quy tắc và quy định cơ bản, đặc biệt là cung cấp các vấn đề thông tin cá nhân, tổ chức đầy đủ, trung thực, chính xác, kịp thời. Vì việc thu thập thông tin không phải chỉ phục vụ nhu cầu của riêng thành viên kinh doanh mà cần phải đáp ứng yêu cầu xác minh và kiểm tra theo quy định chặt chẽ của Sở giao dịch hàng hóa và các cấp cơ quan quản lý khác. Dưới đây là một số yêu cầu bắt buộc mà khách hàng phải đáp ứng trong giai đoạn tiền ký kết hợp đồng mở tài khoản giao dịch. 

Quy trình xác minh khách hàng – viết tắt là KYC (Know your Customer) có nghĩa là một quy trình hoàn chỉnh để “tìm kiếm thông tin, định danh và định tính, chứng thực quyền” sử dụng và khai thác dịch vụ của khách hàng/đối tác

Trong giao dịch hàng hóa, quy mô giao dịch rất khác nhau. Các hợp đồng mini/micro size thường được giao dịch bởi khách hàng cá nhân có vốn và quy mô nhỏ. Trong khi đó, các giao dịch với hàng chục nghìn hợp đồng tiêu chuẩn (lot), tương đương với lượng hàng thực xếp đầy trên các thuyền vận chuyển cỡ lớn, được giao dịch bởi các tổ chức chuyên nghiệp. Thậm chí, khối lượng giao dịch trên có tiềm năng vượt qua mức giới hạn vị thế tối đa của một Sở giao dịch hàng hóa quy định.

KYC là một trong những bước đầu tiên và quan trọng để xác định rằng, đối tượng đang tương tác chính là khách hàng mà họ có thông tin, tránh giả mạo và hành vi lừa đảo, trục lợi. Các tổ chức sau khi thực hiện các bước KYC, có thể từ chối cung cấp dịch vụ hoặc tạm dừng khi khách hàng không hợp tác, từ chối đáp ứng cung ứng các thông tin KYC ở mức tối thiểu. Theo các quy định hiện hành, tất cả các định chế tài chính đều phải có quy trình KYC phù hợp để phòng chống gian lận, và xác định các hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố, và tham nhũng, các hành vi bất hợp pháp.

Các tài liệu để xác minh có thể bao gồm: giấy tờ tùy thân (căn cước công dân/chứng minh thư/hộ chiếu) và các hóa đơn tiện ích và giấy tờ chứng minh thu nhập… Hiện nay, các xác minh sinh trắc học và áp dụng các phương thức quy trình nhận biết khách hàng đơn giản và gián tiếp từ xa bằng phương thức điện tử trực tuyến eKYC được chấp thuận trong một số trường hợp. Như nhận diện khuôn mặt (Face ID), chữ ký số (E-Signature), xác thực dấu vân tay (Fingerprint authentication) đã phổ biến trong giao dịch thanh toán và mở tài khoản.

Quy trình thẩm định chi tiết khách hàng (Due Diligence) theo quy định pháp luật của các nước trên thế giới yêu cầu các công ty khi cung cấp cho khách hàng quyền truy cập trực tuyến hệ thống điện tử tại các sở giao dịch, đặc biệt châu Âu (theo MiFID II) phải tiến hành thẩm định chi tiết về tính hợp lệ của khách hàng trước khi cung cấp quyền truy cập và tiến hành thường niên sau đó. Ngoài ra, các công ty đều phải có các hệ thống kiểm soát và quản lý hiệu quả để đảm bảo ngăn chặn việc khách hàng sử dụng vượt quyền kiểm soát rủi ro thích hợp để ngăn chặn các giao dịch có thể tạo ra truy cập trực tuyến về giao dịch và tín dụng, và có các biện pháp rủi ro cho công ty hoặc có thể góp phần gây nhiễu loạn thị trường, các hành vi nghi vấn gian lận hoặc trái với quy định của các sở giao dịch hàng hóa hoặc quy định/luật về chính phủ của các quốc gia có sở giao dịch tập trung. Hơn nữa, công ty cho phép khách hàng của mình phân bổ quyền truy cập trực tuyến hệ thống giao dịch điện tử cho khách hàng dưới họ cũng phải đảm bảo rằng, những khách hàng tiềm năng cũng có khuôn khổ áp dụng thẩm định tương đương như những khách hàng của công ty đầu tư.

Ngoài thông tin xác nhận danh tính, thì cần bổ sung thông tin về việc có hay không vi phạm quy định của các sở giao dịch và các cơ quan quản lý. Một số vấn đề liên quan đến thao túng giá, đạo đức kinh doanh và không tuân thủ quy tắc điều hành của thị trường là những vấn đề nghiêm trọng. Nắm bắt được các thông tin này sẽ giúp cho các nhà cung ứng và khai thác dịch vụ trong lĩnh vực giao dịch (bao gồm cả chứng khoán, hàng hóa…) giảm thiểu tối đa sự tham gia của các khách hàng có lịch sử hoặc có nguy cơ giao dịch không lành mạnh. Ngoài ra, một số thông tin khác như khẩu vị rủi ro (số năm kinh nghiệm giao dịch, giao dịch thủ công hay tự động, tần suất giao dịch, chiến thuật giao dịch, khối lượng lệnh trung bình hàng ngày…) cũng là những thông tin có ích cho thành viên cũng như môi giới viên có nhận định khách quan hơn về việc phân loại khách hàng, từ đó có cách hỗ trợ tương xứng, nhằm đảm bảo an toàn cho bên giao dịch và bên cung cấp dịch vụ.

Các khách hàng muốn mở tài khoản sẽ điền và ký vào một số biểu mẫu khi muốn mở tài khoản với thành viên kinh doanh. Các biểu mẫu theo quy chuẩn và thông lệ quốc tế sẽ khiến vô số khách hàng của thành viên gặp khó khăn, nhưng sau khi hiểu rõ về kết cấu của hợp đồng dưới đây, chúng ta sẽ cảm thấy hợp lý và không còn lo lắng.

Các thành phần của hợp đồng mở tài khoản.

Thông tin pháp lý/định danh

Bản công bố nhận diện rủi ro

Thỏa thuận và hợp đồng mở tài khoản

Thông tin pháp lý/định danh

Thỏa thuận bảo mật thông tin

Thỏa thuận sử dụng hệ thống phần mềm giao dịch trực tuyến

Chỉ dẫn nộp rút tiền qua ngân hàng

Bản khai báo người dùng không chuyên (LME, CME) và Thẩm định chi tiết (Due Diligence) khi giao dịch các hàng hóa ở Sở giao dịch hàng hóa tại châu Âu.

Khách hàng bắt buộc phải cung cấp các thông tin cá nhân/tổ chức khi mở tài khoản. Đối với cá nhân, bao gồm một số thông tin như sau: tên, địa chỉ, ngày sinh, số căn cước công dân, mã số thuế, nghề nghiệp. Đối với công ty là tên đăng ký kinh doanh, đại diện pháp luật… Ngoài các thông tin cơ bản, có thể cung cấp thêm một số thông tin tùy thuộc vào mỗi mẫu biểu của thành viên kinh doanh. Rõ ràng các thông tin này tương đối nhạy cảm, khách hàng cần thành viên kinh doanh phải có đi kèm các điều khoản đảm bảo về vấn đề bảo mật thông tin.

Thị trường Mỹ, cách đây hàng chục năm, theo yêu cầu của Ủy ban giao dịch hàng hóa kỳ hạn CFTC yêu cầu các nhà cung cấp phải bao gồm bản công bố nhận diện rủi ro trong Bộ hợp đồng mở tài khoản với khách hàng. Từ đó đến nay, điều này trở thành thông lệ chung của toàn thị trường áp dụng cho các khách hàng dù ở bất cứ đâu mở tài khoản. Khách hàng ký xác nhận đã đọc, hiểu rõ và đồng ý với bản công bố thông tin. Đối với hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn, khách hàng nhận thức được rủi ro về việc có thể bị mất số tiền đã ký quỹ hoặc mất nhiều hơn và có nghĩa vụ bổ sung số tiền khi bị gọi ký quỹ. Khách hàng được cảnh báo rằng, nếu không nộp bổ sung số tiền bị gọi ký quỹ, thành viên kinh doanh có thể tất toán vị thế và đó là cách mà thông lệ thị trường đang yêu cầu. Mọi phát sinh và chi phí từ việc tất toán vị thế bắt buộc, nhà giao dịch phải chi trả.

Trong tài liệu về hợp đồng quyền chọn, khách hàng với tư cách là người mua quyền chọn được cảnh báo rằng, khách hàng có thể mất phí quyền chọn. Trong một số trường hợp nhất định, khách hàng không thể tất toán được vị thế mua quyền chọn, ví dụ: không có người mua hợp đồng quyền chọn. Tài liệu này cũng giúp nhận dich diện rủi ro đối với người bán quyền chọn và mô tả cơ chế giao dịch quyền chọn.

Thỏa thuận và hợp đồng mở tài khoản giao dịch

Khách hàng cần ký thỏa thuận với thành viên, trong đó nêu rõ các điều khoản, về cơ bản được tóm tắt như sau:

1. Cho phép thành viên kinh doanh giao dịch theo chỉ dẫn của khách hàng. Và các thỏa thuận giải quyết trong các trường hợp khác nhau.
2. Khách hàng đồng ý nộp đủ ký quỹ, bổ sung tiền khi bị gọi ký quỹ, trả các phí giao dịch và các chi phí phát sinh, và giao dịch trong hạn mức được cấp.
3. Một số nghĩa vụ phát sinh sẽ xảy ra trong trường hợp khách hàng không nộp đủ số tiền được yêu cầu.
4. Yêu cầu tuân thủ các quy định của các sở giao dịch hàn hóa, các cơ quan quản lý và pháp luật hiện hành.
5. Một số thỏa thuận khác giữa khách hàng và thành viên kinh doanh.

Trong một số dạng tài khoản sẽ cần biểu mẫu riêng biệt cho từng tài khoản, ví dụ tài khoản tự doanh, tài khoản Spread, hay tài khoản giao dịch kim loại trên Sở giao dịch kim loại London LME.

Khi mở tài khoản giao dịch, khách hàng sẽ được cấp một mã tài khoản chuyên biệt và duy nhất, phân biệt tài khoản của khách hàng với tài khoản của cá nhân/tổ chức khác.

Đây là thỏa thuận giữa hai bên trong việc cấp và quản lý hệ thống phần mềm trực tuyến, cho phép người dùng được cấp đăng nhập vào hệ thống phần mềm cho phép, và sử dụng đăng nhập này trong hoạt động giao dịch của mình. Đi kèm thỏa thuận là các quyền và nghĩa vụ xác nhận giữa các bên là giao dịch có hiệu lực và đồng ý các mức chi phí phát sinh trong giao dịch trực tuyến.

Thỏa thuận bảo mật thông tin là yêu cầu bắt buộc của các bên khi có giao kết bất kỳ sản phẩm, dịch vụ nào. Đây cũng là quy tắc bắt buộc trong hoạt động dân sự kinh tế thông thường. Các bên tham gia giao kết có trách nhiệm bảo mật các thông tin sẽ được tiết lộ trong quá trình làm việc và trao đổi thông tin và không cung cấp cho bên thứ ba nếu không được sự đồng ý trước, có thể bằng văn bản.

Các thành viên kinh doanh sẽ công bố tài khoản mở tại các ngân hàng thanh toán được chỉ định, kèm theo cú pháp nộp tiền để giúp khách hàng dễ dàng hơn, tránh sai sót. Đi kèm là các quy định, hướng dẫn cụ thể về việc rút tiền từ tài khoản giao dịch.

Bản khai báo người dùng không chuyên (LME, CME) và Thẩm định chi tiết khách hàng (Due Diligence) khi giao dịch hàng hóa ở Sở giao dịch hàng hóa tại châu Âu. )

Một số sở giao dịch hàng hóa lớn trên thế giới có các quy định hỗ trợ một số đối tượng người dùng không phải là chủ thể chuyên nghiệp trên thị trường. Theo đó, người dùng không chuyên (cơ bản) được áp dụng mức phí giảm đi rất nhiều so với mức áp dụng cho người dùng chuyên nghiệp. Nếu nhà đầu tư đạt yêu cầu người dùng không chuyên, sẽ điền đầy đủ biểu mẫu này (song ngữ) để được áp dụng mức phí dữ liệu thị trường rất thấp, không đáng kể. Để tránh việc khai báo gian lận, vì các Sở giao dịch hàng hóa sẽ thực hiện công tác hậu kiểm. Bản khai báo này là bắt buộc, có thể được thực hiện và ký xác nhận trên bản giấy và/hoặc khai báo trên trang thông tin điện tử, theo yêu cầu của Sở giao dịch hàng hóa hoặc khi các đối tác nền tảng hệ thống yêu cầu.