LẠM PHÁT LÀ GÌ MÀ QUAN TRỌNG VẬY?

Lạm phát là một trong những cụm từ được nhắc đến nhiều nhất trên toàn cầu, từ Mỹ đến châu Âu. Hiện tượng kinh tế vĩ mô này ảnh hưởng sâu rộng đến mọi cá nhân và nền kinh tế của các quốc gia. Vậy lạm phát là gì mà lại quan trọng đến vậy? Hãy cùng SACT tìm hiểu chỉ trong 5 phút.

Lạm phát là gì?

Lạm phát là sự tăng mức giá chung một cách liên tục của hàng hóa và dịch vụ theo thời gian và sự mất giá trị của một loại tiền tệ nào đó. Khi mức giá chung tăng cao, một đơn vị tiền tệ sẽ mua được ít hàng hóa và dịch vụ hơn so với trước đây, do đó lạm phát phản ánh sự suy giảm sức mua trên một đơn vị tiền tệ.

Lạm phát là gì?

Bạn cứ tưởng tượng, tết năm ngoái bạn mua cành đào hết 150k, tết năm nay thì cành đào giống năm ngoái, bạn mua giá 200k. Khoảng chênh lệch giữa giá cành đào năm ngoái và năm nay là 50k, tức là, giá đào đã lạm phát thêm 50k, khoảng 30% so với giá năm ngoái. Dễ hiểu phải không nào.

Nguyên nhân gây ra lạm phát và ảnh hưởng đến hàng hóa

Lạm phát là một hiện tượng kinh tế phức tạp, thường xuất phát từ hai nguyên nhân chính: lạm phát do cầu kéo và lạm phát do chi phí đẩy. Hiểu rõ hai loại lạm phát này là chìa khóa để các nhà giao dịch hàng hóa phái sinh đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

Lạm phát do cầu kéo (Demand-Pull Inflation)

Đây là loại lạm phát xảy ra khi tổng cầu của nền kinh tế vượt quá tổng cung của hàng hóa và dịch vụ. Khi người dân có thu nhập cao hơn hoặc dễ tiếp cận tín dụng hơn, họ sẽ chi tiêu nhiều hơn, tạo ra một áp lực lớn lên giá cả.

• Ví dụ trong thị trường hàng hóa:
  • Giai đoạn phục hồi kinh tế mạnh mẽ: Khi kinh tế toàn cầu phục hồi sau suy thoái, các ngành sản xuất và tiêu dùng tăng tốc. Nhu cầu về dầu thô và khí tự nhiên tăng vọt để phục vụ sản xuất và vận tải. Tuy nhiên, sản lượng khai thác không thể tăng ngay lập tức, dẫn đến sự mất cân bằng cung-cầu. Lúc này, giá các hợp đồng tương lai dầu thô sẽ tăng mạnh.
  • Chính sách tiền tệ nới lỏng: Khi các ngân hàng trung ương in thêm tiền và hạ lãi suất, tiền trở nên “rẻ” hơn. Lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế tăng lên, kích thích chi tiêu và đầu tư. Điều này tạo ra một vòng xoáy tăng cầu, đẩy giá các mặt hàng từ đậu tương cho đến kim loại công nghiệp lên cao.

Lạm phát do chi phí đẩy (Cost-Push Inflation)

Loại lạm phát này xảy ra khi chi phí sản xuất tăng lên, buộc các doanh nghiệp phải tăng giá bán để bảo toàn lợi nhuận. Nguyên nhân thường đến từ sự thiếu hụt hoặc tăng giá đột ngột của các yếu tố đầu vào.

• Ví dụ trong thị trường hàng hóa:
  • Giá năng lượng tăng cao: Dầu mỏ là một trong những yếu tố đầu vào quan trọng nhất. Khi giá dầu thô tăng đột biến do căng thẳng địa chính trị hoặc cắt giảm sản lượng, chi phí vận chuyển, sản xuất điện và phân bón cũng sẽ tăng theo. Hậu quả là giá thành sản phẩm của mọi ngành, từ sản xuất ngô (do chi phí phân bón) đến khai thác quặng sắt (do chi phí vận tải) đều bị đẩy lên, dẫn đến giá các hợp đồng tương lai của các mặt hàng này tăng theo.
  • Thiếu hụt nguồn cung nguyên liệu: Một đợt hạn hán kéo dài có thể làm giảm mạnh sản lượng cà phê hoặc lúa mì. Khi nguồn cung khan hiếm, chi phí sản xuất và giá bán của các mặt hàng này sẽ tăng cao, gây ra lạm phát chi phí đẩy.

Cả lạm phát do cầu kéo và chi phí đẩy đều là những yếu tố vĩ mô tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến giá của các hợp đồng hàng hóa phái sinh. Việc phân tích và dự báo các yếu tố này giúp nhà đầu tư xây dựng chiến lược giao dịch hiệu quả, tận dụng cơ hội từ những biến động của thị trường.

Lạm phát xảy ra trong các trường hợp nào?

Có ba nguyên nhân chính gây ra lạm phát, tác động trực tiếp đến giá cả và các hợp đồng hàng hóa phái sinh.

Lạm phát do cung – cầu (Demand-Pull Inflation)

Đây là hiện tượng khi nhu cầu của người tiêu dùng về một mặt hàng tăng cao hơn nhiều so với nguồn cung. Sự mất cân bằng này tạo áp lực đẩy giá lên.

• Ví dụ: Trong bối cảnh đại dịch, nhu cầu về nông sản như đậu tương và bắp tăng đột biến để tích trữ, trong khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn. Nguồn cung khan hiếm không đáp ứng kịp nhu cầu tăng cao, khiến giá các hợp đồng tương lai đậu tương và bắp trên thị trường phái sinh tăng vọt. Nhà đầu tư lúc này sẽ mua vào (long) các hợp đồng này để kiếm lời.

Lạm phát do cung – cầu

Lạm phát do chi phí đẩy (Cost-Push Inflation)

Lạm phát chi phí đẩy xảy ra khi chi phí sản xuất tăng, buộc các doanh nghiệp phải tăng giá bán thành phẩm. Các yếu tố chính bao gồm giá nguyên liệu đầu vào, chi phí vận chuyển, và tiền lương.

• Ví dụ: Khi giá dầu thô WTI tăng kỷ lục, chi phí vận chuyển và sản xuất của mọi ngành đều bị ảnh hưởng. Giá quặng sắt tăng sẽ đẩy giá thép xây dựng lên, trong khi giá phân bón tăng cũng làm tăng chi phí trồng trọt. Doanh nghiệp buộc phải tăng giá bán, và các hợp đồng phái sinh của những mặt hàng này cũng sẽ biến động theo, tạo cơ hội cho nhà đầu tư tham gia giao dịch.

Lạm phát do chi phí đẩy

Lạm phát do in tiền (Monetary Inflation)

Khi chính phủ in hoặc bơm một lượng tiền lớn vào nền kinh tế mà không có sự tăng trưởng tương xứng về sản lượng hàng hóa, giá trị của đồng tiền sẽ bị suy giảm.

• Ví dụ: Giả sử một nền kinh tế chỉ sản xuất được 100 tấn lúa mì. Nếu chính phủ bơm thêm tiền vào thị trường, tổng giá trị tiền tệ tăng lên nhưng lượng lúa mì vẫn giữ nguyên. Điều này khiến giá 1 tấn lúa mì tăng lên, và các hợp đồng tương lai lúa mì cũng phản ánh sự tăng giá này. Việc in tiền quá mức có thể dẫn đến siêu lạm phát, khiến giá hàng hóa tăng phi mã, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường phái sinh và toàn bộ nền kinh tế.

Lạm phát do in/ bơm tiền

Các cấp độ lạm phát

Lạm phát có 3 mức độ:

• Lạm phát tự nhiên: 0 – dưới 10%
• Lạm phát phi mã: 10% đến dưới 1000%
• Siêu lạm phát: trên 1000%

Trong thực tế, các quốc gia kỳ vọng lạm phát chỉ xảy ra khoảng 5% trở xuống. Bạn cứ nghĩ thế này, giả sử thu nhập của bạn tăng 10%/năm, và lạm phát chỉ quanh mức 5%, thì một năm tăng trưởng thu nhập thực tế của bạn là 5%, nếu như nó lớn hơn thì chắc chắn thu nhập của bạn không đáng kể chút nào đúng không. Chính vì thế, với bất kỳ một nền kinh tế nào, họ cũng không muốn tăng trưởng kinh tế thực tế của họ lại nhỏ hơn 5% hoặc tăng trưởng âm một chút nào.

Lạm phát ảnh hưởng thế nào đến thị trường hàng hóa phái sinh?

Thị trường hàng hóa phái sinh, nơi giao dịch các hợp đồng tương lai, là một trong những nơi chịu tác động rõ rệt nhất của lạm phát. Mối liên hệ này có thể được xem xét dưới nhiều khía cạnh:

Lạm phát thúc đẩy giá hàng hóa tăng

• Lạm phát do chi phí đẩy thường bắt nguồn từ việc giá nguyên liệu thô tăng cao. Điều này trực tiếp làm tăng giá các mặt hàng trên thị trường phái sinh như nông sản (cà phê, cao su), kim loại (đồng, nhôm) và năng lượng (dầu thô).

• Trong môi trường lạm phát, các nhà đầu tư thường tìm đến những tài sản thực như hàng hóa để phòng hộ. Nhu cầu đầu tư tăng cao khiến giá hàng hóa tiếp tục được đẩy lên.

Hàng hóa phái sinh là công cụ phòng hộ hiệu quả trước lạm phát

• Khi đồng tiền mất giá, các doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể sử dụng hợp đồng hàng hóa phái sinh để bảo vệ giá trị tài sản. Ví dụ, một công ty sản xuất cần mua cà phê trong tương lai có thể mua hợp đồng kỳ hạn ngay bây giờ. Dù lạm phát khiến giá cà phê trên thị trường giao ngay tăng cao, công ty vẫn được đảm bảo mua với mức giá đã định, từ đó giảm thiểu rủi ro chi phí.
• Đối với các nhà đầu tư cá nhân, giao dịch hàng hóa phái sinh cũng là một cách để đa dạng hóa danh mục, bởi vì giá hàng hóa thường có xu hướng tăng khi lạm phát gia tăng.

Kết luận

Hiểu rõ mối liên hệ giữa các chu kỳ kinh tế và lạm phát sẽ giúp nhà giao dịch đưa ra chiến lược đầu tư hiệu quả trên thị trường phái sinh. Hãy để Công ty Cổ phần Giao dịch Hàng hóa Đông Nam Á (SACT) đồng hành cùng bạn trên chặng đường này.