Trong các thị trường giao dịch tài sản cơ sở, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa…thì lệnh giao dịch là kết quả cụ thể hóa của những chiến lược giao dịch, được ghi nhận trên hệ thống, là tương tác các gói thông tin trên các nền tảng giao dịch. Lệnh giao dịch là một hợp đồng mua hoặc bán bất kỳ tài sản cơ sở. Các lệnh giao dịch có thể đơn giản hoặc phức tạp và có thể được gửi thông qua các nhà môi giới gián tiếp hoặc tiếp cận thị trường trực tiếp. Một số lệnh giao dịch được thực hiện tự động bởi các trí tuệ nhân tạo và các hệ thống thuật toán giao dịch tự động.
Thông thường khi đặt lệnh, các lệnh được mặc định là lệnh có hiệu lực trong ngày, trừ khi người đặt lệnh có thao tác lựa chọn khác. Do đó, các cú pháp tham khảo dưới đây được hiểu là đặt lệnh dựa trên chính xác tính chất lệnh được nêu ra.
| Cú pháp đặt lệnh | Mua/bán giá thị trường + hàng hóa + kỳ hạn đáo hạn + số hợp đồng (lots) |
Lệnh thị trường là lệnh mua hoặc bán hợp đồng phái sinh tại giá tốt nhất hiện có trên thị trường. Lệnh thị trường cũng là lệnh được sử dụng thường xuyên nhất khi mua bán các hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn. Đó là một lệnh tốt để sử dụng khi nhà đầu tư đã quyết định về việc mở hoặc đóng một vị thế, mà không phải theo dõi thị trường sát sao.
Lệnh thị trường được thực hiện ở mức giá tốt nhất có thể có được tại thời điểm lệnh được đặt. Nhìn chung, lệnh thị trường sẽ được thực hiện ngay lập tức theo cơ chế thị trường ở thời điểm khớp lệnh. Tuy nhiên, giá thực hiện của lệnh thị trường có thể gặp 3 trường hợp:
(i) Mức giá bằng với mức hiển thị
(ii) Mức giá tốt hơn mức hiển thị
(iii) Mức giá khớp xấu hơn với thời điểm mà nhà giao dịch thấy trên màn hình hiển thị.
Điều này có nhiều nguyên nhân, thông thường tốc độ làm mới dữ liệu của các nền tảng giao dịch có thể bị chạm giới hạn kĩ thuật của tốc độ xử lý tác vụ của thiết bị cũng như tối ưu đường truyền, kém xa so với khối lượng dữ liệu giá biến động khổng lồ theo từng phần nghìn giây. Ngoài ra còn có tác động của những lệnh khớp với khối lượng lớn làm thang giá có sự dịch chuyển vài bước nhảy giá.
Ví dụ: Một nhà đầu tư đặt lệnh thị trường mua 50 lot Đậu tương kỳ hạn tháng 11/2022. Mức giá tốt nhất mà nhà đầu tư thấy trên sàn là 1019.75 cent/giạ. Nếu nhà đầu tư vào lệnh chậm hơn những người khác, các lệnh khác được thực hiện trước, lệnh thị trường của nhà thể đầu tư có thể được thực hiện ở mức giá cao hơn. Nếu lệnh của nhà đầu tư được khớp mà không bị bất kỳ lệnh nào khác xen vào trước, nhà đầu tư có thể mua được 29 lot tại mức giá 1019.75 cent/giạ, 21 lot còn lại sẽ khớp ở mức giá 1020 cent/giạ.
Lệnh giới hạn (Limit order)
| Cú pháp đặt lệnh | Mua/bán ở mức giá giới hạn (limit price) + hàng hóa + kỳ hạn đáo hạn + số hợp đồng (lots) |
Lệnh giới hạn hay còn gọi là Lệnh chờ (limit order), là lệnh mua hoặc bán một loại hàng hóa nào đó tại một mức giá cố định hoặc tốt hơn. Lệnh giới hạn mua chỉ có thể được thực hiện ở mức giá giới hạn hoặc thấp hơn; lệnh giới hạn bán chỉ có thể được thực hiện ở mức giá giới hạn hoặc cao hơn. Do vậy, lệnh giới hạn chỉ có thể được khớp nếu giá thị trường của loại hàng hóa đó đạt đến giá giới hạn. Mặc dù lệnh giới hạn không đảm bảo việc thực hiện, nhưng lệnh này giúp đảm bảo rằng nhà giao dịch không trả nhiều hơn mức giá định trước cho một loại hàng hóa nào đó.
Có hai loại lệnh giới hạn: Lệnh giới hạn mua (buy limit order) và Lệnh giới hạn bán (sell limit order)
Ví dụ: Một nhà đầu tư muốn mua 10 lot Ngô kỳ hạn tháng 12 năm 2020 với giá không vượt quá 379 cent/giạ. Nhà đầu tư đó sẽ đặt lệnh giới hạn mua cho khối lượng 10 hợp đồng Ngô kỳ hạn tháng 12/2020 (ZCEZ20) ở mức giá 379 cent/giạ. Như vậy, lệnh mua này sẽ được khớp nếu như giá Ngô kỳ hạn tháng 12/2020 ở mức giá 379 cent/gia hoặc thấp hơn
Lệnh dừng (Stop order)
| Cú pháp đặt lệnh | Lệnh dừng + chiều mua/bán + giá dừng + hàng hóa + kỳ hạn đáo hạn + số hợp đồng (lots) |
Lệnh dừng hay có tên khác là lệnh chặn, là một loại lệnh điều kiện, cho phép mua hoặc bán một loại hàng hóa khi giá của hàng hóa đó đạt đến một mức giá xác định, được gọi là giá dừng. Khi giá thị trường đạt đến giá dừng, thỏa mãn điều kiện này thì Lệnh dừng sẽ trở thành lệnh thị trường. Do đó, Lệnh dừng thi thoảng được nhắc đến với tên Stop market. Lệnh dừng là loại lệnh đặc biệt để đảm bảo cho tài khoản giao dịch một mức độ nhất định. Trong một số trường hợp, lệnh này hay được nhắc đến với cái tên lệnh cắt lỗ, vì một trong những ứng dụng lệnh này là phòng chống rủi ro trong trường hợp giá của các hợp đồng kỳ hạn biến động theo chiều hướng không mong đợi. Tuy nhiên không phải như vậy, lệnh dừng có thể khởi tạo một vị thế hoàn toàn mới. Nếu nhà giao dịch kỳ vọng thị trường tiếp tục tăng mạnh sau khi chạm một mức nhất định, nhà giao dịch có thể đặt lệnh dừng mua; khi giá chạm tới mức giá dừng mua, lệnh sẽ được tự động khớp theo giá thị trường để khởi tạo vị thế mới.
Cần lưu ý giá dừng trong trường hợp này không phải là giá sẽ khớp lệnh, giá dừng (stop price) thường được nhắc đến với tên giá kích hoạt (trigger price) để diễn tả chính xác rằng, khi thị trường đạt đến điều kiện được quy định trước (giá thị trường chạm giá dừng) thì sẽ khởi tạo một sự kiện tiếp theo (trigger) là lệnh thị trường được tạo ra. Hay nói cách khác, chúng ta đang làm lệnh với ngôn ngữ hàm trên Excel như sau:
= IF (GIÁ THỊ TRƯỜNG = GIÁ DỪNG, LỆNH THỊ TRƯỜNG,’’’)
Ví dụ: Một nhà đầu tư mua hợp đồng Ngô đáo hạn tháng 9/2022 từ 5 USD, họ có thể đặt lệnh dừng bán ở mức 4.8 USD để đóng vị thế nếu thị trường có khả năng diễn biến theo xu hướng đi xuống.
Lệnh dừng giới hạn (Stop-limit order)
Một lệnh dừng giới hạn (Stop-limit order, STL) cho phép bán một loại mặt hàng nào đó với một lệnh dừng và một lệnh giới hạn. Một khi đạt tới giá dừng, lệnh dừng giới hạn sẽ biến thành lệnh giới hạn và được thực hiện ở một mức giá nhất định (hoặc tốt hơn), khác với lệnh dừng thông thường kết quả là lệnh thị trường.
Ví dụ: Lệnh dừng giới hạn bán với giá dừng là 3.00 USD có thể có giá giới hạn là 2.80 USD. Một lệnh nếu giá thị trường đạt 3.00 USD sẽ khởi tạo một lệnh giới hạn có hiệu lực, chỉ khớp lệnh ở mức giá 2.80 USD hoặc cao hơn.
Lệnh trong ngày (Day Orders)
Là lệnh có hiệu lực cho đến khi hủy bỏ (GTC – Good-Til-Cancelled Orders) và Lệnh khớp ngay lập tức hoặc hủy bỏ (IOC – Immediate-Or-Cancel Orders)
Lệnh có hiệu lực cho đến khi hủy bỏ (GTC) và Lệnh khớp ngay lập tức hoặc hủy (IOC) thể hiện những chỉ dẫn thời gian cho một lệnh và có thể được áp dụng cho cả lệnh thị trường hoặc lệnh giới hạn. Trừ khi nhà giao dịch ấn định khung thời gian hết hạn của một lệnh, các lệnh mua và bán thông thường là lệnh trong ngày, nghĩa là chúng chỉ có hiệu lực trong ngày giao dịch đó.
Lệnh có hiệu lực cho đến khi hủy bỏ GTC (Good-Til-Cancelled) là lệnh mua hoặc bán có hiệu lực cho đến khi lệnh được hoàn tất hoặc bị hủy bỏ, hoặc bị thay thế bởi một lệnh khác. Nếu một nhà giao dịch muốn dùng lệnh GTC, nhà giao dịch đó phải đảm bảo luôn theo dõi lệnh. Một số nhà giao dịch mới tham gia giao dịch hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn khi đặt lệnh GTC thường quên không theo dõi lệnh, điều đó dẫn đến các khoản thiệt hại trong quá trình đầu tư. Phần lớn các nền tảng giao dịch và các nhà môi giới hàng hóa đều mặc định những lệnh mua bán hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn là lệnh trong ngày, nghĩa là chúng sẽ bị hủy vào cuối phiên giao dịch nếu không được khớp lệnh.
Trong trường hợp lệnh GTC của khách hàng nằm ngoài biên độ của thị trường, hoặc vì lí do khác bị hủy bỏ, mất hiệu lực bởi hệ thống hoặc Sở giao dịch hàng hóa sẽ có thông báo lại cho khách hàng để hủy bỏ các lệnh đó hoặc đề nghị đặt lại lệnh mới.
Lệnh điều kiện FOK và FAK
Lệnh FOK (Fill or Kill) và lệnh FAK (Fill and Kill) là các lệnh điều kiện trong ngày
Khi đặt lệnh FOK, lệnh này phải được thực hiện hết khối lượng với mức giá đã đặt, còn nếu khớp từng phần thì lệnh sẽ bị hủy. Hay nói cách khác, khi đặt lệnh này, hoặc là lệnh sẽ được khớp toàn bộ, hoặc là bị hủy hoàn toàn không khớp phần nào.
Ngược lại với lệnh FOK, FAK cho phép khớp lệnh một phần khối lượng đặt lệnh ở giá mục tiêu hoặc giá tốt hơn, phần còn lại sẽ tự hủy.
Lệnh trailing (Lệnh trượt)
Lệnh trượt có bản chất là một lệnh dừng, nhưng khác với lệnh dừng thông thường. Lệnh trượt được thực hiện bằng cách tịnh tiến theo khi giá trượt. Việc đặt lệnh này giúp cho nhà giao dịch sẽ dễ dàng trong việc khớp lệnh hơn.