Thị trường hàng hóa (Comodity Market) là gì? Đặc điểm của thị trường hàng hóa

Tại Việt Nam, thị trường hàng hóa, đặc biệt là kênh giao dịch hàng hóa phái sinh, đang ngày càng thu hút sự quan tâm của đông đảo nhà đầu tư nhờ những ưu điểm vượt trội và tiềm năng tăng trưởng hấp dẫn. Dù có thể còn là một khái niệm mới với một số người, việc hiểu rõ bản chất và cơ chế vận hành của thị trường này là bước đầu tiên để nắm bắt các cơ hội đầu tư hiệu quả. Hãy cùng SACT khám phá toàn diện về thị trường hàng hóa và cách thức tham gia đầu tư chuyên nghiệp qua bài viết chi tiết dưới đây.

Mục lục

Hàng hóa là gì ?

Hàng hóa (Commodity) là những sản phẩm thô, nguyên liệu cơ bản, hoặc các mặt hàng tiêu chuẩn có thể trao đổi được, được sản xuất hoặc khai thác với số lượng lớn và có cùng chất lượng. Đặc điểm quan trọng nhất của một mặt hàng được coi là “hàng hóa” là tính đồng nhất: một đơn vị sản phẩm của một nhà sản xuất sẽ giống hệt với một đơn vị sản phẩm của một nhà sản xuất khác. Điều này cho phép chúng được giao dịch dựa trên giá trị mà không cần quan tâm đến thương hiệu hay nguồn gốc cụ thể.

Các loại hàng hóa thường được chia thành hai nhóm chính:

Hàng hóa cứng (Hard Commodities): Là các tài nguyên thiên nhiên được khai thác từ lòng đất, như vàng, bạc, dầu thô, khí tự nhiên, và quặng sắt.
Hàng hóa mềm (Soft Commodities): Là các sản phẩm nông nghiệp và chăn nuôi, như cà phê, lúa mì, ngô, bông, và thịt.

Khái niệm đầu tư hàng hóa

Đầu tư hàng hóa là hoạt động mua bán các sản phẩm thô như kim loại, năng lượng, nông sản, và các nguyên liệu cơ bản khác trên thị trường với mục đích kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giá. Thay vì mua và lưu trữ hàng hóa vật chất, các nhà đầu tư thường giao dịch thông qua các hợp đồng phái sinh như hợp đồng tương lai (futures) và hợp đồng quyền chọn (options).

Những hợp đồng này cho phép nhà đầu tư dự đoán xu hướng giá của hàng hóa trong tương lai mà không cần phải sở hữu hàng hóa thực tế. Ví dụ, một nhà đầu tư có thể mua một hợp đồng tương lai dầu thô với kỳ vọng giá sẽ tăng. Nếu giá dầu tăng như dự đoán, họ sẽ bán hợp đồng đó để thu về lợi nhuận.

Thị trường giao dịch hàng hóa là gì?

Thị trường hàng hóa (Commodity Market) là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán các loại sản phẩm thô hoặc sơ cấp, chưa qua chế biến sâu, như vàng, bạc, dầu thô, các loại nông sản (lúa mì, ngô, cà phê), kim loại và năng lượng. Thị trường này có thể tồn tại dưới dạng thị trường vật chất (nơi diễn ra việc giao nhận hàng hóa thực tế) hoặc thị trường ảo (nơi các giao dịch được thực hiện qua các nền tảng điện tử, phổ biến nhất là thông qua các hợp đồng phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn).

Lịch sử hình thành của thị trường hàng hóa bắt nguồn từ rất sớm, manh nha từ những năm 1630 tại Hà Lan và Anh Quốc, sau đó chính thức hoàn thiện và phát triển mạnh mẽ vào cuối thế kỷ 19. Đến nay, đây vẫn là một trong những thị trường tài chính lâu đời và quan trọng bậc nhất trên thế giới, phản ánh bức tranh cung và cầu của các nguồn lực thiết yếu.

Chúng ta dễ dàng nhận thấy sự hiện diện của hàng hóa ở khắp mọi nơi. Sự biến động giá cả của các mặt hàng này tác động trực tiếp đến đời sống hàng ngày:

Khi giá xăng dầu thế giới tăng, chi phí đi lại của mỗi cá nhân và hoạt động vận tải của doanh nghiệp đều bị ảnh hưởng.
Một dự báo về tình hình thời tiết không thuận lợi, chẳng hạn như hạn hán, có thể khiến sản lượng ngô sụt giảm, dẫn đến khan hiếm và đẩy giá ngô tăng cao, ảnh hưởng đến chi phí thức ăn chăn nuôi và giá cả thực phẩm.

Thị trường hàng hóa (Commodity Market) là gì ?

Vai trò của thị trường hàng hóa

Bản chất của thị trường hàng hóa đóng vai trò vô cùng thiết yếu trong việc thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh và sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu. Các vai trò chính bao gồm:

Tạo lập nền tảng giao dịch: Cung cấp một môi trường để các doanh nghiệp, nhà sản xuất, người tiêu dùng và nhà đầu tư thực hiện các giao dịch mua bán, trao đổi hàng hóa một cách hiệu quả và minh bạch.
Xác định giá cả: Giá cả hàng hóa được hình thành dựa trên quy luật cung và cầu thực tế trên thị trường, giúp phản ánh giá trị và sự khan hiếm của từng loại mặt hàng.
Quản lý rủi ro giá (Hedging): Thông qua các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn, các chủ thể tham gia thị trường có thể phòng ngừa rủi ro biến động giá bất lợi, bảo vệ lợi nhuận và ổn định chi phí đầu vào. Đây là một chức năng quan trọng, đặc biệt với các doanh nghiệp sản xuất và xuất nhập khẩu.
Thu hút đầu tư: Thị trường hàng hóa mở ra cơ hội đầu tư và đầu cơ hấp dẫn, cho phép các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận từ sự thay đổi giá của các mặt hàng.
Thúc đẩy hiệu quả kinh tế: Rút ngắn thời gian giao dịch, tăng cường tính thanh khoản cho các loại hàng hóa, từ đó thúc đẩy sự lưu thông và hiệu quả của các hoạt động kinh tế.
Tiếp cận thị trường: Giúp doanh nghiệp mở rộng kênh tiêu thụ, tiếp cận khách hàng mới và các thị trường tiềm năng trên phạm vi toàn cầu.

Tại Việt Nam, Công ty CP Giao dịch Hàng hóa Đông Nam Á (SACT), với tư cách là thành viên kinh doanh của Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) được Bộ Công Thương cấp phép, tự hào là một trong những đơn vị tiên phong cung cấp dịch vụ môi giới và tư vấn đầu tư hàng hóa phái sinh chuyên nghiệp, với mức phí giao dịch cạnh tranh và nền tảng giao dịch hiện đại SACT TradingPro.

Có hai cách chính để tham gia vào thị trường hàng hóa:

Cách trực tiếp: Thông qua thị trường hàng hóa phái sinh, giao dịch các hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn của các mặt hàng được niêm yết trên các Sở giao dịch.
Cách gián tiếp: Mua/bán cổ phiếu của các công ty hoạt động trong lĩnh vực khai thác, sản xuất hoặc kinh doanh các loại hàng hóa.

Các loại hàng hóa trên thị trường phái sinh

Trên thị trường hàng hóa phái sinh, các sản phẩm được giao dịch rất đa dạng, thường được phân thành bốn nhóm chính, bao gồm các sản phẩm thô hoặc sơ cấp:

Nhóm Nông sản: Bao gồm các mặt hàng thiết yếu như đậu tương, dầu đậu tương, khô đậu tương, lúa mì, ngô, gạo, đường, cà phê (Arabica, Robusta), ca cao, bông sợi.
Nhóm Năng lượng: Gồm các sản phẩm quan trọng cho nền kinh tế như dầu thô (WTI, Brent), khí tự nhiên, xăng pha chế.
Nhóm Kim loại: Được chia thành kim loại cơ bản (đồng, nhôm, kẽm, niken, chì, thiếc) và kim loại quý (vàng, bạc, bạch kim, palladium).
Nhóm Nguyên liệu công nghiệp: Bao gồm các mặt hàng như cao su, dầu cọ.

Mỗi nhóm hàng hóa, thậm chí mỗi mặt hàng cụ thể, sẽ có những đặc điểm, chu kỳ và các yếu tố tác động đến giá cả riêng biệt. Ví dụ, giá nông sản thường chịu ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết và mùa vụ, trong khi giá năng lượng và kim loại lại nhạy cảm với các yếu tố địa chính trị và tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ những đặc thù này, cũng như khung giờ giao dịch của từng sản phẩm, để xây dựng chiến lược đầu tư hiệu quả. SACT luôn sẵn sàng cung cấp các phân tích thị trường chuyên sâu và bản tin giá cả hàng ngày để hỗ trợ nhà đầu tư.

Các loại hàng hóa trên thị trường phái sinh

Đặc điểm của thị trường hàng hóa

So với các kênh đầu tư truyền thống, đầu tư hàng hóa phái sinh đang dần khẳng định vị thế nhờ những lợi thế riêng biệt, phản ánh các thuộc tính cốt lõi của thị trường hàng hóa:

Tính minh bạch cao: Các giao dịch hàng hóa phái sinh tại Việt Nam được thực hiện thông qua Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), liên thông với các Sở giao dịch quốc tế lớn, đảm bảo tính công khai, minh bạch và được pháp luật bảo vệ. Nhà đầu tư có thể yên tâm về tính pháp lý và an toàn của các giao dịch.
Tỷ lệ ký quỹ vượt trội (Đòn bẩy hấp dẫn): So với đầu tư bất động sản hay chứng khoán cơ sở, phái sinh hàng hóa cho phép nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính cao hơn. Tỷ lệ ký quỹ ban đầu thường chỉ chiếm một phần nhỏ giá trị hợp đồng (ví dụ, có thể lên tới 1:30 tùy mặt hàng và quy định của Sở), giúp tối ưu hóa vốn đầu tư.
Tính thanh khoản cao: Thị trường hàng hóa phái sinh có tính thanh khoản tốt do kết nối trực tiếp với các thị trường quốc tế lớn như CME, LME, ICE. Thời gian giao dịch thường kéo dài, có những mặt hàng giao dịch gần như liên tục từ thứ Hai đến thứ Sáu. Đặc biệt, giao dịch hai chiều (mua và bán) với thời gian khớp lệnh và ghi nhận vị thế nhanh chóng (T+0) cho phép nhà đầu tư chớp thời cơ và thu lợi nhuận ngay trong ngày.
Đầu tư linh hoạt mọi lúc mọi nơi: Giao dịch hàng hóa phái sinh chủ yếu diễn ra trực tuyến qua các phần mềm giao dịch chuyên dụng như SACT TradingPro, tương thích trên nhiều nền tảng. Nhà đầu tư có thể dễ dàng theo dõi thị trường, đặt lệnh và quản lý tài khoản ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào chỉ với một thiết bị có kết nối Internet.
Tính biến động – Cơ hội và Thách thức: Giá cả hàng hóa thường có tính biến động cao do chịu tác động từ nhiều yếu tố cung và cầu, kinh tế vĩ mô, địa chính trị, và thậm chí cả thời tiết. Điều này tạo ra cơ hội lợi nhuận lớn cho các nhà đầu tư nhanh nhạy, nhưng cũng đi kèm với rủi ro cần được quản lý chặt chẽ.
Giao dịch các sản phẩm thô/sơ cấp thiết yếu: Bản chất của thị trường hàng hóa là giao dịch các sản phẩm thô hoặc sơ cấp, là đầu vào của nhiều ngành sản xuất và tiêu dùng, tạo nên một thị trường có nhu cầu thực và nền tảng vững chắc.
Được thúc đẩy bởi cung và cầu và mang tính toàn cầu: Giá cả được quyết định chủ yếu bởi tương quan cung và cầu trên quy mô toàn cầu, phản ánh bức tranh kinh tế thế giới một cách chân thực.

Những yếu tố đặc thù cần lưu ý trên thị trường hàng hóa

Bên cạnh những đặc điểm cơ bản, thị trường hàng hóa còn ẩn chứa những yếu tố đặc thù mà nhà đầu tư cần quan tâm để gia tăng hiểu biết và quản trị rủi ro hiệu quả:

Giao dịch dựa trên thời tiết và mùa vụ: Đặc biệt với các mặt hàng nông sản, yếu tố thời tiết (nắng nóng, mưa bão, băng giá) và tính chu kỳ mùa vụ có ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ đến nguồn cung, từ đó tác động đến giá cả. Việc theo dõi sát các báo cáo nông nghiệp và dự báo thời tiết là rất quan trọng.
Ảnh hưởng sâu sắc bởi địa chính trị: Các sự kiện địa chính trị như căng thẳng giữa các quốc gia, xung đột, thay đổi chính sách của các nước sản xuất lớn có thể gây ra những cú sốc giá đột ngột, đặc biệt đối với các mặt hàng chiến lược như dầu thô, khí đốt và kim loại quý.
Yêu cầu về lưu kho và bảo hiểm (đối với thị trường vật chất): Mặc dù giao dịch phái sinh giúp loại bỏ các rào cản này cho nhà đầu tư tài chính, nhưng chi phí lưu kho và bảo hiểm đối với hàng hóa vật chất là một yếu tố cấu thành giá và ảnh hưởng đến quyết định của các nhà sản xuất, thương mại.
Minh bạch giá không đồng đều giữa các kênh: Trong khi giao dịch qua các Sở Giao dịch lớn như MXV đảm bảo minh bạch giá cao, một số kênh giao dịch hàng hóa vật chất hoặc thị trường OTC (Over-The-Counter) có thể có mức độ minh bạch giá không đồng đều, tiềm ẩn rủi ro cho người tham gia. Lựa chọn giao dịch qua các thành viên được cấp phép như SACT giúp nhà đầu tư tiếp cận thông tin giá cả chuẩn xác và đáng tin cậy.

Các chủ thể trên thị trường đầu tư hàng hóa

Trên thị trường hàng hóa phái sinh, có ba nhóm chủ thể chính, mỗi nhóm có mục tiêu và chiến lược riêng:

Nhà tạo lập thị trường (Market Maker): Thường là các thành viên của Sở Giao dịch Hàng hóa, có nghĩa vụ tạo tính thanh khoản cho thị trường bằng cách liên tục niêm yết giá mua và giá bán hai chiều cho các hợp đồng hàng hóa. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự trôi chảy và ổn định của thị trường.
Nhà phòng vệ giá (Hedger): Là các cá nhân hoặc doanh nghiệp tham gia thị trường với mục tiêu chính là giảm thiểu rủi ro biến động giá cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc tiêu dùng hàng hóa thực tế của họ. Ví dụ, một nông dân trồng cà phê có thể bán hợp đồng tương lai cà phê để chốt trước giá bán, hoặc một nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi có thể mua hợp đồng tương lai ngô để cố định chi phí nguyên liệu đầu vào. SACT cung cấp các giải pháp tư vấn chiến lược phòng ngừa rủi ro hiệu quả cho nhóm đối tượng này.
Nhà đầu cơ/Nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận (Speculator/Arbitrageur): Là những nhà đầu tư tham gia thị trường với mục tiêu kiếm lợi nhuận từ sự chênh lệch giá hoặc biến động giá của hàng hóa. Họ phân tích thị trường, dự đoán xu hướng giá để thực hiện các lệnh mua/bán nhằm tối đa hóa lợi nhuận. SACT hỗ trợ nhóm nhà đầu tư này bằng các công cụ phân tích, kiến thức đầu tư và nền tảng giao dịch tiên tiến.

Các chủ thể trên thị trường đầu tư hàng hóa

Các sàn giao dịch hàng hóa phổ biến trên thế giới

Để đảm bảo tính toàn cầu và liên thông, các giao dịch hàng hóa phái sinh thường được thực hiện qua các Sở giao dịch lớn và uy tín. Dưới đây là một số Sở giao dịch hàng hóa quan trọng và phổ biến hiện nay:

Chicago Mercantile Exchange (CME Group – Mỹ): Là một trong những tập đoàn Sở giao dịch phái sinh lớn nhất và đa dạng nhất thế giới, bao gồm các sàn như CME, CBOT, NYMEX, COMEX, niêm yết hợp đồng tương lai và quyền chọn trên hầu hết các nhóm hàng hóa từ nông sản, năng lượng, kim loại đến các chỉ số tài chính.
London Metal Exchange (LME – Anh): Là trung tâm giao dịch kim loại công nghiệp hàng đầu thế giới, đặc biệt quan trọng cho việc định giá các kim loại như đồng, nhôm, kẽm, niken, chì và thiếc.
Intercontinental Exchange (ICE – Mỹ): Một tập đoàn Sở giao dịch lớn khác, nổi tiếng với các hợp đồng năng lượng (đặc biệt là dầu Brent), nông sản (cà phê, đường, bông) và các công cụ tài chính khác.
Shanghai Futures Exchange (SHFE – Trung Quốc): Sở giao dịch hàng hóa tương lai hàng đầu tại Trung Quốc, có vai trò ngày càng quan trọng trong việc định giá các kim loại và cao su.
Tokyo Commodity Exchange (TOCOM – Nhật Bản): Tập trung vào giao dịch các hợp đồng kim loại quý, cao su và một số sản phẩm năng lượng.

Tại Việt Nam, Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) là đơn vị tổ chức thị trường giao dịch hàng hóa tập trung cấp quốc gia duy nhất, được Bộ Công Thương cấp phép. MXV đóng vai trò trung tâm, kết nối thị trường trong nước với các Sở giao dịch hàng hóa quốc tế, đảm bảo tính pháp lý, minh bạch và an toàn cho mọi giao dịch. SACT tự hào là thành viên kinh doanh của MXV, mang đến cho nhà đầu tư Việt Nam cơ hội tiếp cận và giao dịch trên thị trường hàng hóa chuyên nghiệp.

So sánh thị trường hàng hóa và thị trường chứng khoán

Ban đầu nếu nhìn những biểu đồ, thì có thể bạn sẽ nghĩ rằng thị trường chứng khoán và thị trường hàng hoá là giống nhau, nhưng thực tế thì nó sẽ có những điểm khác nhau:

	Thị trường Hàng hoá	Thị trường Chứng khoán
Định nghĩa	Giao dịch hàng hóa thô và sản phẩm tương tự.	Giao dịch cổ phiếu và chứng khoán của các công ty.
Tính thanh khoản	Thấp đối với một số hàng hoá, cao đối với hàng hoá phổ biến.	Tùy thuộc vào tính thanh khoản của cổ phiếu.
Sự biến đổi giá	Thường xuyên và không thường xuyên tùy theo hàng hoá.	Biến đổi liên tục trong ngày và từng giai đoạn.
Thời gian	T + 0	T + 3
Vốn cơ bản	Tuỳ mặt hàng ký quỹ	Tuỳ mức độ đầu tư
Tiềm năng lợi nhuận	Có thể đạt được lợi nhuận lớn từ biến động giá.	Có tiềm năng lợi nhuận từ biến động giá cổ phiếu và cổ tức.
Rủi ro	Rủi ro do biến đổi thời tiết, biến động cung cầu.	Rủi ro về tình hình công ty, thị trường toàn cầu.
Ví dụ	Dầu, vàng, ngô.	Apple, Microsoft, Google.

Nhà đầu tư cần phải trang bị đầy đủ kiến thức về quản lý rủi ro cá nhân và tâm lý đầu tư vì biến động của giá để có thể có những phương án đầu tư hiệu quả, tránh gặp phải những rủi ro không đáng có.

So sánh thị trường hàng hóa và thị trường chứng khoán

Sơ lược về thị trường hàng hóa Việt Nam

Thị trường hàng hóa tại Việt Nam, dù còn tương đối mới mẻ so với thế giới, nhưng đang cho thấy tiềm năng tăng trưởng vô cùng lớn. Với lợi thế là một quốc gia nông nghiệp mạnh và có hoạt động xuất nhập khẩu sôi động nhiều loại nguyên liệu thô, nhu cầu phòng vệ giá và đầu tư trên thị trường này ngày càng gia tăng.

Nhà nước và Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) liên tục có những chính sách hỗ trợ, bổ sung các sản phẩm mới và nâng cao chất lượng vận hành thị trường, với mục tiêu đưa MXV trở thành một trong những Sở giao dịch hàng hóa hàng đầu khu vực Đông Nam Á. Sự phát triển này mở ra vô vàn cơ hội cho cả nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp.

Đến với SACT, nhà đầu tư sẽ được trải nghiệm một hệ sinh thái dịch vụ toàn diện:

Mở tài khoản giao dịch hàng hóa phái sinh nhanh chóng, thuận tiện.
Giao dịch trên nền tảng SACT TradingPro hiện đại, đa tính năng, kết nối trực tiếp với MXV và các thị trường quốc tế.
Nhận tư vấn chiến lược đầu tư và phòng ngừa rủi ro giá từ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm.
Tiếp cận các báo cáo phân tích thị trường cơ bản – kỹ thuật chuyên sâu, bản tin giá cả cập nhật hàng ngày.
Tham gia các chương trình đào tạo, hội thảo nâng cao kiến thức đầu tư.
Cập nhật thông tin khuyến mãi và các sản phẩm mới liên tục.

Kết luận

Thị trường hàng hóa là một kênh đầu tư và phòng vệ giá đầy tiềm năng, phù hợp với nhiều đối tượng nhà đầu tư, từ cá nhân muốn đa dạng hóa danh mục, tìm kiếm lợi nhuận từ biến động giá, đến các doanh nghiệp cần bảo hiểm rủi ro cho hoạt động sản xuất kinh doanh trước những thay đổi khó lường của cung và cầu trên thị trường toàn cầu.

Để bắt đầu hành trình khám phá và chinh phục thị trường hàng hóa phái sinh, bạn chỉ cần mở một tài khoản giao dịch tại Công ty CP Giao dịch Hàng hóa Đông Nam Á (SACT). Với thủ tục đơn giản, nền tảng giao dịch SACT TradingPro ưu việt đã có mặt tại Android và IOS cùng sự đồng hành của đội ngũ chuyên viên tư vấn tận tâm, việc quản trị rủi ro về giá cả hay đầu tư gia tăng lợi nhuận sẽ trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn bao giờ hết.

Hãy liên hệ với SACT ngay hôm nay để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất trên con đường đầu tư vào thị trường hàng hóa đầy sôi động! Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn.