Xét về học thuật, bản chất trên thị trường tài chính nói chung có 5 loại công cụ tài chính phái sinh giao dịch phổ biến là giao dịch giao ngay (spot), giao dịch kỳ hạn (forward), giao dịch hoán đổi (swap), giao dịch quyền chọn (option) và giao dịch hợp đồng tương lai (futures). Tương tự ở ngành cà phê ở Việt Nam và thế giới, theo đó cũng áp dụng tất cả những loại này trong nghiệp vụ kinh doanh, đâu đó khi mua bán người ta cũng dựa vào những ưu nhược điểm của từng loại công cụ, cũng như sự phù hợp trong mỗi giai đoạn, áp dụng cho từng thị trường và tổ chức sẽ có những biến đổi nhất định. Để cho cách nhìn không phiến diện và không gây tranh cãi, nhiều tác giả trong nước đã đưa ra cách dịch khác nhau tuy nhiên bản chất vẫn giống nhau, miễn là chúng ta đang hiểu ý đang nói vấn đề gì và áp dụng nó ra sao trên thị trường cà phê tại Việt Nam. Trong chương này, nhóm tác giả mong muốn đưa ra những hợp đồng chân thực nhất, để cùng với các độc giả mổ xẻ qua đó học hỏi và rút kinh nghiệm trong hoạt động kinh doanh của ngành cà phê.
HỢP ĐỒNG MUA BÁN GIAO NGAY (OUTRIGHT)
Là hợp đồng mua bán cà phê thông thường trên thị trường, trong đó các điều khoản được thống nhất, thỏa thuận chi tiết ngay trong hợp đồng, riêng yếu tố về giá được ghi rõ và làm căn cứ cho việc thực hiện hợp đồng. Giao dịch mua bán Outright là hợp đồng có “tiền tươi”, trong đó một bên bán chuyển giao quyền sở hữu cho một bên khác và không kèm theo cam kết mua lại. Đây là một hợp đồng giao ngay dựa trên chênh lệch với giá robusta Liffe, arabica Nybot mà có, nhưng giá được quyết định ngay, xác định cụ thể, cho nên cũng có người gọi là hợp đồng có giá “chốt trước” hay có giá “đã chốt”.
Ưu điểm của hợp đồng Outright là nhanh, thanh toán đầy đủ tiền tương ứng với số lượng cam kết, giảm rủi ro tối đa cho cả hai bên mua và bán. Một số loại hợp đồng outright cơ bản như sau:
– Hợp đồng mua/bán cà phê nhân xô của đại lý và nông dân, giữa đại lý và đại lý
– Hợp đồng mua bán cà phê giữa công ty xuất khẩu, doanh nghiệp cà phê FDI
– Hợp đồng xuất khẩu cà phê bột – Hợp đồng mua/bán cà phê xuất khẩu (FOB)…
Và ngoài ra còn rất nhiều hình thức khác đáp ứng mọi nhu cầu của các thành phần tham gia trong thị trường cà phê.
Tuy nhiên, Hợp đồng giá Outright lại có nhược điểm là đã chốt thì không thể thay đổi mặc cho giá lên và xuống, hai bên phải có nghĩa vụ giao hàng giao tiền. Do đó, cơ hội gia tăng lợi nhuận gần như bằng không, đây chính là lý do tại sao rất nhiều đại lý không ưa dùng và chỉ sử dụng trong một số trường hợp cần tiền, giảm hàng tồn kho mới mua bán, hoặc là đã có biên độ lời lớn hoặc là cảm giác thị trường sắp xuống trong các phiên giao dịch tới; và hoặc là muốn an toàn đối với hoạt động kinh doanh.
Ví dụ một hợp đồng outright xuất khẩu cà phê như sau:
1. Commodity: Roasted Robusta Coffee Powder
2. Quantity: 120 MTS (One hundred and twenty metric ton)
3. Quality:
– Moisture: 5% max
– Caffein: >1%
– 16×40″ mesh size: 90% min
– Medium grind
– Medium roast
– As the sample sent to the buyer on September
4. Price: 5,500 USD/MT CIF Busan Port, Korea. Total amount: $660,000.00 (In word: Six hundred and Sixty thousand only)
5. Shipment: 2 weeks after signing contract and receiving LC at sight (port of loading: Cat Lai Port, Partial shipment: Not allow)
Qua ví dụ trong hợp đồng xuất khẩu cà phê bột robusta thấy rằng trong hợp đồng outright quy định rõ ràng loại hàng hóa, số lượng và giá cả. Cụ thể số lượng 120 tấn, giá 5,500 USD/tấn, giao hàng sau 2 tuần khi ký hợp đồng này và nhận được thông báo thư tín dụng LC của ngân hàng người bán do người mua mở. Tùy theo mức độ tin tưởng, thỏa thuận lẫn nhau để thanh toán bằng các phương thức chuyển tiền bằng điện (T/T) hoặc nhờ thu hoặc LC.
Phòng đào tạo SACT