SƠ LƯỢC VỀ THỊ TRƯỜNG TƯƠNG LAI CÀ PHÊ
Ai bảo chỉ có giá vàng mới biến động mạnh! Giá cà phê còn kinh khủng hơn vậy. Đây là điều khá ngạc nhiên với nhiều người ở Việt Nam chăng?
Từ lâu cà phê đã gắn liền với cuộc sống người dân ở các quốc gia khác nhau, nhất là ở Việt nam – đất nước xuất khẩu cà phê hàng đầu thế giới và theo đó vốn văn hóa uống, sử dụng cà phê cũng đi theo từng thế hệ. Thường ngày phần đông chúng ta chỉ biết một ly cà phê vài chục ngàn đồng, hương vị đắng hay ngọt ngào khi thêm một chút sữa…nhưng đằng sau đây là sự biến động tăng – giảm thất thường của giá cà phê, biến động mạnh từng giây trong từng phiên giao dịch. Mỗi mùa vụ qua đi, giá cả phản ánh nỗi niềm sung sướng hạnh phúc thậm chí là kế sinh nhai của người nông dân trồng cà cũng như số phận của các doanh nghiệp cà phê trong ngành.
Triển vọng về mùa vụ hàng năm thường không bao giờ giống nhau y hệt bởi nhiều yếu tố ảnh hưởng mà không thể lường trước được, ví dụ như hạn hán, sương giá hoặc dịch bệnh… Thông thường thì giá cà phê lên cao khuyến khích tăng trưởng sản xuất, ngược lại thì sẽ dẫn đến sản lượng suy giảm. Sự cân bằng của cung và cầu trên thị trường sẽ chịu tác động bởi sự không chắc chắn vào yếu tố vụ mùa, tình hình biến động kinh tế, chiến lược thu mua của các nhà rang xay từ đó tác động đến xu hướng giá và tạo ra nhiều rủi ro lên giá cà phê.
Hợp đồng Tương lai giá Cà phê (sau đây gọi tắt là Tương lai cà phê) là hợp đồng có giá trị được định sẵn tại một thời điểm nào đó trong tương lai. Các doanh nghiệp kinh doanh cà phê thường dựa trên các hợp đồng tiêu chuẩn để phân phối hoặc chốt số lượng và chất lượng cà phê được xác định trước tại một trong các cảng giao hàng thỏa thuận trước đó. Điểm quan trọng mấu chốt sau khi ký kết hợp đồng tương lai là thời gian giao hàng và giá cả đã được xác định. Thời gian giao hàng được chọn theo các tháng trên lịch, niêm yết theo chuẩn trên sàn. Yếu tố cung – cầu về giá sẽ xác định giá tại thời điểm giao dịch
Có hai trung tâm giao dịch Hợp đồng tương lai cà phê phổ biến nhất tại New York và London, chi phối dẫn dắt giá cà phê toàn cầu:.
+ Tại New York, Sàn giao dịch NYBOT (ICEUS) cho cà phê arabica (Hợp đồng C New York – ký hiệu thị trường KC)
+ Tại Luân Đôn, Sàn giao dịch quyền chọn và tương lai tài chính quốc tế Luân Đôn (NYSE Europe), cho cà phê robusta (ký hiệu thị trường RC)
1. SƠ LƯỢC VỀ THỊ TRƯỜNG TƯƠNG LAI CÀ PHÊ :
Với mục đích ban đầu, Sàn cà phê được tạo ra để mang lại trật tự, minh bạch cho quá trình định giá cũng như giao dịch cà phê và hơn nữa nhằm giảm thiểu rủi ro liên quan đến điều kiện thị trường.
Giá Tương lai Cà phê trên sàn cũng được dùng để làm mớc tham chiếu chuẩn cho ngành cà phê, được đàm phán công khai trên thị trường New York và London.
Xuất phát từ nhu cầu của thị trường vật chất hay hàng thực (Cash) cần có một số đặc điểm nhất định như theo dõi chuẩn hóa biến động giá thường xuyên; kiểm soát rủi ro giá liên tục ảnh hưởng lớn đến tất cả các cấp của chuỗi cung ứng, thành phần tham gia thị trường đạt được mục tiêu giá cạnh tranh, tiêu chuẩn hóa hàng hóa cơ bản với các đặc điểm chung thuận mua vừa bán nhất. Theo đó, Sàn giao dịch tương lại là một thị trường có tổ chức có thể cung cấp và vận hành các phương tiện để giao dịch; thiết lập, giám sát và thực thi các quy tắc giao dịch; lưu giữ và phổ biến dữ liệu giao dịch trên thị trường.
Xuất phát từ nhu cầu của thị trường vật chất hay hàng thực (Cash) cần có một số đặc điểm nhất định như theo dõi chuẩn hóa biến động giá thường xuyên; kiểm soát rủi ro giá liên tục ảnh hưởng lớn đến tất cả các cấp của chuỗi cung ứng, thành phần tham gia thị trường đạt được mục tiêu giá cạnh tranh, tiêu chuẩn hóa hàng hóa cơ bản với các đặc điểm chung thuận mua vừa bán nhất. Theo đó, Sàn giao dịch tương lại là một thị trường có tổ chức có thể cung cấp và vận hành các phương tiện để giao dịch; thiết lập, giám sát và thực thi các quy tắc giao dịch; lưu giữ và phổ biến dữ liệu giao dịch trên thị trường.
Sàn giao dịch có hỗ trợ các chức năng định giá cơ bản bao gồm Tạo lập giá; Rủi ro chuyển giá; Phổ biến giá cả; Chất lượng giá; và Trọng tài. l, Việc Sàn giao dịch thiết lập một thị trường tự do hữu hình để giao dịch các hợp đồng tương lai và quyền chọn giúp ngành công nghiệp cơ bản tìm ra giá thị trường chức năng Tạo lập giá) cho sản phẩm và cho phép chuyển giao rủi ro liên quan đến biến động giá cả hàng thực. Khi quá trình tạo lập gia diễn ra, giá hàng hóa sẽ được niêm yết trên sàn và được phổ biến trên toàn thế giới. Sự thông suốt liên tục của thông tin về giá góp phần gia tăng lượng người tham gia thị trường và chất lượng của giá cả sẽ được phản ánh một cách minh bạch hơn. Nói cách khác, khi có nhiều người mua và người bán trên thị trường thì thanh khoản sẽ tốt hơn và do đó, gia tăng cơ hội giá tốt, cạnh tranh hơn. Để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của quá trình giao dịch, sàn giao dịch cũng giải quyết tranh chấp giao dịch thông qua chức năng làm trọng tài.t
Để hiểu rõ về thị trường tương lai giá cả cà phê, chúng ta cần phải phân biệt giữa giá cà phê vật chất (hàng thực) và giá cà phê trên Sàn tương lai. Trên thị trường cà phê vật chất, những người tham gia mua và bán cà phê nhân xôi với chất lượng khác nhau sẽ được giao với mức giá khác nhau. Do đó, giao dịch hàng thực liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu rất nhiều loại cà phê có chất lượng cụ thể khác nhau. Giá hàng thực cho cà phê là giá địa phương hiện tại cho sản phẩm cụ thể được chuyển giao và có thể phát sinh quan hệ mua – bán bằng cách thương lượng thỏa thuận trực tiếp giữa hai chủ thể.
Trên thị trường tương lai cà phê, người tham gia mua và bán một hợp đồng tương lai với mức giá cho chất lượng cà phê tiêu chuẩn. Các giao dịch tương lai xoay quanh việc giao dịch một hợp đồng tương lai dựa trên cà phê vật chất (hoặc tương đương giá hàng thực của nó) với mức giá được xác định trong một phiên đấu giá mở – thị trường tương lai. Vì vậy, có thể kết luận giá tương lai là giá mà người ta dự kiến sẽ trả (bán), hoặc nhận (mua) cà phê vào một ngày nhất định trong tương lai.
+ Giá hàng thực hay giá giao hàng tiền mặt (Cash price). Giá hiện tại cho cà phê vật chất (bằng cách thương lượng giao dịch mua bán để nhận hoặc giao hàng).
Ví dụ giá cà phê đang giao dịch ở mức 33,000đ/kgs tại thị trường Daklak.
• Giá tương lai (Future price). Giá giao dịch cà phê trên sàn dựa trên quan hệ cung cầu hình thành nên các mức giá khớp lệnh.
Ví dụ giá cà phê robusta đang giao dịch tháng 3 trên sàn ICE Europe là 1380 USD/tấn
Hợp đồng tương lai là một cam kết pháp lý được tiêu chuẩn hóa, hợp thức hóa việc cung cấp hoặc nhận một số lượng và loại cụ thể của hàng hóa hoặc tiền mặt tương đương vào một ngày cụ thể, tại một điểm giao hàng cụ thể trong tương lai. Việc này cho phép những người tham gia thị trường tập trung vào giá cả và chủ động lựa chọn tháng hợp đồng sao cho phù hợp với nhu cầu thực tế.
Các nhà đầu tư trong thị trường tương lai chủ yếu quan tâm đến việc quản lý rủi ro (phòng ngừa rủi ro), tìm cơ hội đầu tư hoặc đầu cơ, thay vì trao đổi cà phê hàng thực. Mặc dù việc giao cà phê vật chất có thể diễn ra theo các điều khoản của hợp đồng tương lai, nhưng rất ít hợp đồng thực sự tiến đến giai đoạn giao hàng. Thay vào đó, việc mua hàng thường được kết hợp bằng cách bù đắp thu nhập ghi nhận giữa hàng thực và hàng Sàn vì không có hoặc rất ít động thái giao hàng thực xảy ra.
Ngoài các chức năng định giá thị trường tương lai cà phê cũng phục vụ để thiết lập các tiêu chuẩn về chất lượng và cấp độ có thể được áp dụng trong toàn ngành.
Phòng đào tạo SACT