SƠ LƯỢC VỀ THỊ TRƯỜNG TƯƠNG LAI CÀ PHÊ
1 Các yếu tố của thị trường tương lai
* Rủi ro về giá và sự chênh lệch giá
Bởi vì hợp đồng tương lai được tiêu chuẩn hóa về số lượng và chất lượng của hàng hóa, giá hợp đồng tương lai sẽ quy chuẩn một chất lượng trung bình của hàng hóa, và do đó, được xem là một mức giá trung bình đại diện. Giá cho mỗi nguồn gốc riêng lẻ và thậm chí chất lượng của cà phê vật chất không nhất thiết phải giống nhau: nó có thể cao hơn hoặc có thể thấp hơn. Nhìn chung, giá tương lai và giá tiền mặt có xu hướng xích lại gần nhau hơn khi ngày giao hàng tương lai đến gần. Trong khi sự hội tụ như vậy xảy ra trong một thị trường hiệu quả, giá cà phê vật chất thường hoạt động khá độc lập với thị trường tương lai, nghĩa là không hoàn toàn biến động cùng chiều với nhau. Chi phí bảo hiểm hoặc chiết khấu, chênh lệch, đại diện cho giá trị (cộng hoặc trừ) của thị trường gắn với một loại cà phê như vậy so với thị trường tương lai. Sự khác biệt về giá này có thể phản ánh các điều kiện thị trường vật chất ở mỗi địa phương, cũng như chất lượng và chủng loại cà phê.
Do đó rủi ro về giá có hai thành phần:
- Rủi ro giá cơ bản: Giá tương lai của arabica hoặc robusta tăng hoặc giảm;
- Rủi ro chênh lệch: Mức chênh lệch tùy theo phẩm chất, chất lượng và loại cà phê
Thị trường tương lai có thể được sử dụng để giảm thiểu rủi ro về giá vì chúng đại diện cho tình trạng cung và cầu đối với một loại cà phê. Tất nhiên là không thể được sử dụng để kiểm duyệt rủi ro chênh lệch hoặc rủi ro giá cơ bản mà gắn hoàn toàn với một nguồn gốc cụ thể, một loại chất lượng cà phê riêng biệt.
Rủi ro giá gần như luôn luôn lớn hơn rủi ro chênh lệch, vì vậy khả năng giảm được rủi ro của thị trường tương lai đòi hỏi một công cụ quản lý hiệu quả, quan trọng trong kinh doanh.
* Thanh khoản Thanh khoản đề cập đến sự “dễ dàng khi giao dịch một hàng hóa nhất định. Sự dễ dàng này được hiểu là tương ứng với một khối lượng giao dịch được xác định, giao dịch sẽ không có tác động lớn đến giá, không mất nhiều thời gian để có thể khớp lệnh thành công cho khối lượng giao dịch đó. Khi các yêu cầu này không được đáp ứng, những người giao dịch phải gánh chịu thêm một chi phí để có thể thực hiện các lệnh mua, bán của mình, và đây là chi phí thanh khoản.
Thanh khoản là một yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của một thị trường tương lai. Một thị trường tương lại phải có đủ người tham gia với các mục tiêu giá cạnh tranh (người mua và người bán) để đảm bảo doanh số giao dịch (Lot) đủ cao để cho phép việc mua và bán hợp đồng tại một thời điểm nhất định mà không bị ảnh hưởng trực tiếp chi phối giá. Khối lượng giao dịch lớn nghĩa là người mua – bán đang rất tấp nập (thanh khoản cao) và cho phép các nhà giao dịch chọn tháng hợp đồng phù hợp nhất, tương ứng với các cam kết giao hàng thực tế của họ, để phòng ngừa rủi ro về giá trên thị trường hàng thực. Hiện tại chỉ có thị trường New York vả London là có thể cung cấp thanh khoản cao cho mặt hàng cà phê trên phạm vi quốc tế, trong khi thị trường Brazil, mặc dù cực kỳ sôi động, nhưng chủ yếu liên quan đến lợi ích địa phương trong nước.
Các nhà đầu cơ và bảo hiểm cạnh tranh về giá thường kỳ vọng vào việc hợp đồng tương lai và giá hàng thực đi theo cùng một hướng theo thời gian và khi hợp đồng tương lai gần với thời điểm giao hàng, giá tương lai và giá hàng thực thường sẽ gần bằng nhau. Giá tương lai trên Sàn không phải lúc nào cũng phản ánh theo sát thực tế thị trường hàng thực, đặc biệt là trong thời gian rất ngắn mà xuất hiện một khối lượng lớn khớp lệnh giao dịch trên sàn do đầu cơ thuần túy. Nhìn chung, khối lượng giao dịch tương lai luôn luôn lớn hơn số lượng tấn trên thị trường hàng thực.
Khối lượng giao dịch lớn trên thị trường tương lai không chỉ tác động lên giá Sàn tương lai, mà chắc chắn cũng có ảnh hưởng lớn đến giá cà phê thực tế. Điều quan trọng đối với những người tham gia kinh doanh cà phê hàng thực là phải nhận thức được hành động này là do động thái của các nhà đầu cơ hay là của các nhà đầu tư phái sinh. Vì lý do đó, Ủy ban thị trường mở tương lai (Ủy ban CFTC) thường xuyên kiểm tra và công bố tỷ lệ hoạt động đầu cơ và phòng ngừa rủi ro trên thị trường, thông qua công bố các báo cáo Cam kết của những nhà giao dịch (COT) hàng tuần.
Các nhà đầu cơ là hoàn toàn cần thiết để gia tăng sự hiệu quả của một thị trường tương lai. Hoạt động đầu cơ trực tiếp giúp cải thiện tính thanh khoản và do đó phục vụ lợi ích lâu dài của các quỹ phòng hộ (hedgers). Trong khoảng 10 năm trở lại đây, hoạt động của các quỹ phòng hộ và sự phát triển các quyền chọn trên thị trường tương lai đều dẫn đến sự gia tăng hoạt động đầu cơ ngắn hạn, theo sau dòng tiền mà họ đem vào.
Trong khi sản phẩm quyền chọn cũng cung cấp một cơ hội đầu cơ khác trong thị trường tương lai, chúng cũng có vai trò đại diện cho một công cụ quản lý rủi ro quan trọng đã trở nên rất hữu ích trong những năm gần đây.
Không phải tất cả các hợp đồng quyền chọn khi đáo hạn đều chuyển thành hợp đồng tương lai thực tế do bởi người mua được quyết định thực hiện các quyền chọn của họ hay không, thay vì chỉ để chúng hết hạn. Trong mọi trường hợp, số lượng lots giao dịch trên thị trường tương lai, thị trường quyền chọn thực tế đều cho thấy tác động của thị trường đối với giao dịch cà phê vật chất hàng ngày. Hiện nay, gần như trong các giao dịch thì giá vật chất phần lớn được xác định bằng cách áp dụng chênh lệch giá trên thị trường tương lai, nghĩa là, sự kết hợp của chênh lệch (cộng hoặc trừ) vào giá của vị thế tương lai được chọn sẽ đưa ra giá cho cà phê giao dịch trên thị trường vật chất.
* Biến động
Sự biến động lên xuống của giá cà phê có thể được nhìn thấy trong lịch sử cả về quy mô lẫn biên độ biến động giá. Vào tháng 4 năm 1994, chẳng hạn, hợp đồng tương lai của New York arabica là khoảng 85 cts/lb – sau đợt sương giá ở Brazil, giá tăng tới mức 248 cts/lb, tăng gần 300% trong vòng chưa đầy ba tháng. Cuối cùng, giá cà phê lại giảm xuống khoảng 90 cts/lb, nhưng đến tháng 5 năm 1997, giá đã đạt hơn 300 cts/lb. Và đến giữa năm 2001, hợp đồng arabica của New York lại giảm xuống dưới 50 cts/lb, mức thấp trong 30 năm chỉ bốn năm sau mức cao nhất năm 1997. Đến cuối năm 2005, giá arabica một lần nữa giữ vững trên 100 cts/lb, đạt mức 300 cts/lb một lần nữa trong nửa đầu năm 2011. Mới nhất, tháng 10 năm 2019 sau khi chạm khu vực 95.80 giá đã hồi phục mạnh lên 142 cts/lbs – tương đương mức tăng 48%.
Truyền thông và thông tin thị trường phổ cập hiện nay có thể khiến giá cả thị trường biến động nhanh chóng, đảm bảo rằng tất cả các sự kiện ảnh hưởng đến giá cả được biết đến với tất cả nhà đầu tư trên thị trường. Trong trường hợp không có người bán hoặc người mua, xuất hiện lệnh mua lệnh bán lớn, tin tức cực xấu hoặc rất tốt…giá có thể tăng hoặc giảm tới 10-15 cts/lb trở lên, tùy thuộc vào động thái của các nhà đầu tư. Trong thời điểm biến động rất mạnh như vậy, dấu hiệu cắt lỗ sẽ càng đẩy giá lên cao hoặc là đẩy giá xuống mức thấp – người ta gọi là trượt giá, ví dụ người giữ trạng thái long nếu giá giảm xuống vượt mức cảnh báo sẽ buộc phải bán tháo theo giá thị trường, vô hình dung càng đẩy giá xuống mạnh hơn và ngược lại.
* Đòn bẩy
Đòn bẩy là một đặc điểm đáng chú ý nhất của thị trường tương lại. Trong bối cảnh biến động giá cà phê, điều quan trọng cần biết,
hợp đồng tương lai là công cụ đòn bẩy, có nghĩa là một nhà đầu tư không thanh toán hết giá trị hợp đồng mua hoặc bán. Thay vào đó, các nhà giao dịch tương lai trả một phần nhỏ trong tổng giá trị của hợp đồng (thường dưới 10%) dưới dạng ký quỹ, một khoản ký gửi tốt để đảm bảo thực hiện hợp đồng. Một hợp đồng giao dịch arabicaNew York với giá 200 cts/lb sẽ trị giá 75,000 đô la Mỹ (mỗi hợp đồng là 37,500 lb cà phê). Nếu yêu cầu ký quỹ là khoảng 5,400 đô la Mỹ mỗi hợp đồng, mua 10 hợp đồng ở mức 200 cts/lb có nghĩa là khách hàng phải ký quỹ 54,000 đô la Mỹ, đại diện cho một trạng thái mua (chưa bán) trị giá 750,000 đô la Mỹ. Đòn bẩy cung cấp lợi thế, nhưng nó cũng gây ra một số rủi ro như sau: nếu thị trường giảm 10 cts trước khi tất toán trạng thái thì khoản lỗ dự kiến đã là 37,500 đô la Mỹ, tương đương khoảng 70% khoản đầu tư ban đầu là 54,000 đô la, cho thấy khả năng mất vốn rất cao.
Phòng đào tạo SACT